Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Türkiye’de salgının merkezi haline gelen İstanbul’da filyasyon ekiplerinin güçlendirileceği mesajını verdi. Filyasyon ekipleri, İstanbul’da sokak sokak, kapı kapı virüsün izini sürüyor. Ekipler büyük oranda diş hekimlerinden oluşuyor. Ekipler, plansızlığın hem filyasyonu hem de sağlık hizmetlerini aksattığını söylüyor. İstanbul Diş Hekimleri Odası Yönetim Kurulu üyesi Diş Hekimi Zozan Gölbaşı "Ya ağız ve diş sağlığı merkezleri sadece acil olgulara bakmalı ya da diş hekimleri asli işine geri dönmeli." dedi. İstanbul'da virüsün izini süren filyasyon ekiplerine hastalığın kaynağını sorduk hem de filyasyon çalışmasıyla ilgili önerilerini aldık.
200 VAKA İLE BAŞLADI 900 İLE BİTTİ
Filyasyon ekipleri sabah 09.00 gece 23.00 arasında çalışıyor. Bir hekim “Son günlerde listemize yağmur gibi vaka düşüyor. Öğlen yemeği yiyebilirsek yiyoruz.” diyor. Sabah mahalleler ekiplere dağıtılıyor. Ve koşturmaca başlıyor. İstanbul’daki vaka artışı filyasyon ekiplerinin çalışmalarını etkiledi. İlk başlarda 20 vakayla başlayan gün artık 300 vakayla başlıyor. Filyasyona katılan bir hekim “Dün ekranı 200 vaka ile açtık, günü 900 vaka ile kapattık.” dedi.
200 HEKİMİN 180’İ SAHADA
En büyük sorun karmaşa ve plansızlık. İstanbul Diş Hekimleri Odası Yönetim Kurulu üyesi Zozan Gölbaşı, Sağlık Bakanlığı’nın geçen hafta ağız ve diş sağlığı merkezlerindeki hizmetlerin aksamayacak şekilde yürütülebilmesi için yazı gönderdiğini söyledi. Gölbaşı “Bu yazıyı görünce zannettik ki, ağız ve diş sağlığı merkezlerinin hizmeti esaslı bir düzenleme olacak. Ama öyle olmadı, meslektaşlarımız hâlâ sahaya çekiliyor.” dedi. Bu şartlarda, ağız ve diş sağlığı hizmetlerinin rutin şekilde verilebilmesinin imkansız olduğunu söyleyen Gölbaşı sözlerine şöyle devam etti:
“Okmeydanı Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi’nde yaklaşık 200 hekim vardı. Bunların çoğu sahaya çekildi. 20 kadar hekim kaldı. Klinikte 5-6 hekim randevu sisteminden gelen hastalara bakmaya çalışıyor. Randevu sistemi açık ama hasta hekim az olduğu için bir türlü randevu alamıyor. Sonra hastaneye geliyor. Hasta ile hekim karşı karşıya kalıyor. İl Sağlık Müdürümüze de önerdik. Pandemi gibi çok ciddi bir durum varken herkes elinden geleni yapacak. Madem ağız ve diş sağlığı merkezlerinde hizmet aksamasın isteniyor, buna göre bir düzenleme yapılmalı. Biz yine filyasyonda takviye olarak yardımcı oluruz. Ama ağız ve diş sağlığı merkezlerini ve randevu sistemini açık tutmak, hizmet varmış gibi yapmak aksamalara neden oluyor. Bu sistem, kurum yöneticileri için de, hekimler için de, vatandaş için de sorun yaratıyor.”
İLÇELER ARASI REKABET MOBBİNGE NEDEN OLUYOR
Vaka sayısındaki artışın sahaya yansımasıyla filyasyon ekiplerinin üzerindeki yükün arttığını söyleyen Gölbaşı ekip sayısının yetersiz olması ve plansızlık nedeniyle de aksamalar olabildiğini belirtti. Gölbaşı performansa dayalı sistemi de eleştirdi.
“Meslektaşlarımızın vakalara gidip ancak numune alma ve ilaç yetiştirebildiklerini duyuyoruz. Pandemi koşullarında hiçbir şekilde uygulanamayacak performans sistemini filyasyonda da uygulama anlayışı var. İlçeler arası rekabet mobbinge neden oluyor. Bu kadar önemli bir konuda nitelik yerine nicelik öne geçiyor. İş vitrine dönüşüyor. Aynı tempoda çalışan iki hekimin aldığı ücret ilçeler arasında ciddi oranda fark ediyor. Ağız ve diş sağlığı merkezlerinin başhekimlikleri ile ilçe sağlık müdürlükleri arasında bir koordinasyon sorunu var. Merkezde hizmetin aksamaması için bunun birlikte planlanması gerekiyor. Filyasyon çalışması sırasında da ilçe sağlık, filyasyon ekipleri ve aile hekimlikleri arasında irtibat sorunu olduğunu görüyoruz.”
KAYNAK DÜĞÜNLERDEN TOPLU TAŞIMAYA KAYDI
Filyasyonda çalışan bir diş hekimi toplu taşımanın önemli bir kaynak haline geldiğini söyledi:
“Geçen haftaya kadar hastalara, ‘Nereden kaptığınızı düşünüyorsunuz?’ sorusunu yöneltmemiz isteniyordu. Düğün sezonu bittikten sonra bu soruya çoğunluk toplu taşıma yanıtını vermeye başladı. Kişi işyerinde, mahallede dikkat ettiğini söylüyor. Toplu taşımada ise kişilerle mesafeyi korumak mümkün değil.”
HER GÜN AYNI SOKAĞA GİDİYORUZ
Filyasyon ekiplerinde çalışan diş hekimlerinin izlenimleri şöyle:
- Başından bu yana bazı sokaklarda vaka bildiriyoruz. Bu sokakların karantinaya alınması ya da vakaların yurtlara yerleştirilmesi gerekiyor ama halen adım atılmadı. Her gün aynı sokakta aynı ailelerle temas halindeyiz.
- Evdeki bir kişi yüzde 80 diğerlerine bulaştırıyor. Evlerin koşulları genellikle izolasyona uygun değil.
- Filyasyon ekibinden önce ön hazırlık yetersiz. Temaslıları dakikalarca pozitif vakadan almamız doğru değil. Bizim için de riskli. Temaslılar telefonla kayıt altına alınabilir. Bir vaka için girdiğimiz evde 1 saat 40 dakika kaldığımız oldu. Bütün apartman birbiriyle temas halindeydi.
- İşyerlerinde maske kuralına yeterince uyulmuyor.
- Ekipler yeterli olsa bile araç ve şoför sorunu yaşıyoruz. Biz hızlı hareket etmek istesek de sağlık müdürlüğünün araçları yetersiz ve belediyelerden destek alınıyor. Belediye şoförü saat 16.00'da paydos ediyor. Az araç dolayısıyla az ekip, filyasyonda sürecin uzamasına neden oluyor.
- Sürecin diş hekimleri ağırlıklı yürümesi doğru değil, aile hekimleri ile çok daha etkili olabilirdi.
- Diş hekimleri, eğitimi dışında ilaç ve rapor yazmak durumunda kalıyor.
- Ekonomik kaygılarla izolasyon kuralları ihlal ediliyor. Filyasyon ekibinin ardından yeterli takibin yapıldığından emin olamıyoruz.
- Biz yoğun çalışırken çocuk parkları gibi alandaki kalabalıklar bizi daha da fazla yoruyor.
AYDINLIK/ ÖZLEM KONUR USTA