Kamu dışı aile hekimi ve aile sağlığı çalışanları Bakan Koca’ya yaşadıkları ve çözüm bulamadıkladıkları sorunları anlatan mektup yazdı. Mektupta tayin haklarına, doğumdan sonra ücretsiz izin hakkına, askerlik sonrası geri dönüş hakkına, tazminat hakkına, iş güvencesi hakkına ve hastalık izin hakkına değindiler.
Kamu dışı aile hekimi ve aile sağlığı çalışanlarının, Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’ya mektubu şu şekilde:
“Sağlık sisteminde birden fazla kategoride istihdam sağlanmaktadır. Bunların arasında en dezavantajlı kesim, kamu personeli olmayan aile sağlığı çalışanları (ebe, hemşire, att ve sağlık memuru ) ve aile hekimleridir.
Resmi Gazete’de yayımlanarak 24.11.2004 tarihli yürürlüğe giren 5258 sayılı “Aile Hekimliği Kanunu” ile birinci basamak sağlık hizmeti sağlamak, bireyin ve toplumun ihtiyaçları doğrultusunda koruyucu sağlık hizmetini sunmak, kişisel sağlık kayıtlarının tutulması ve bu hizmetlere eşit erişimin sağlanması amacıyla aile sağlığı merkezleri kurulmuştur.
Bakanlık veya diğer kamu kurum ve kuruluşları personelinin, kurumlarınca muvafakati ile sözleşme imzalayarak aile sağlığı çalışanı ve aile hekimi olabileceği gibi 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 48 inci maddesindeki şartları taşıyan kamu görevlisi olmayan sözleşmeli olarak aile sağlığı çalışanı (ebe, hemşire, acil tıp teknisyeni ve sağlık memurları) ve aile hekimi olabilmektedir.
Aile hekimleri ve aile sağlığı çalışanları 5258 Sayılı Aile Hekimliği Kanunu’na tabi olarak hizmet vermektedir. Aile Sağlığı Çalışanları ve Aile Hekimleri kamu personeli olarak nitelendirilme, kamu kurumunda çalıştıkları halde kamu dışı çalışan olarak sınıflandırılmaktadır. “Kamu dışı çalışan” olarak nitelendirilen aile sağlığı çalışanları ve aile hekimleri kendilerine nöbet, eğitim gibi durumlarda kamu kuralları uygulanmakta ve kamu kurumlarında çalışan sağlık görevlileri ile eşit iş,sorumluluk ve görevleri yapmalarına rağmen pek çok haktan mahrum olmaları sebebiyle sorun yaşamaktadır.
Bu farklılığın doğurduğu sorunlar başlıca şu şekildedir;
1. Aile Birliği Mazereti Tayin Hakkı: Aile hekimliği Kanununda herhangi bir iller arası yer değişikliği tayin hakkı tanımlanmadığından yer değişikliği yapamamaktadırlar. Özellikle eşleri zorunlu yer değişikliğine tabi kamu görevlisi (asker, polis vb.) olan çalışanlar, eşleri başka bir yere görevlendirilmesi halinde, sözleşmelerini tek taraflı fesh etmek zorunda kalmaktadır.
2. Doğum Sonrası Ücretsiz İzin Hakkı: Kamu görevlisi olmayan aile hekimi ve aile sağlığı çalışanı doğum izni kullanabilmekte ancak diğer kamu çalışanları gibi doğum sonrası ücretsiz izin hakkı bulunmamaktadır.
3. Askerlik Sonrası Geri Dönüş Hakkı: Kamu görevlisi olmayan olmayan Aile Hekimi ve Aile Sağlığı Çalışanı, vatani görevini yapmak için ayrıldığında işten çıkarılmakta ve dönüşte çalışana kendi birimi ya da boş bir birimde çalışması için sözleşme hakkı tanınmamaktadır.
4. Kıdem,İhbar ve İş Sonu Tazminat Hakkı: Kamu görevlisi olmayan olmayan aile hekimi ve aile sağlığı çalışanlarının sözleşmesini feshetmesi halinde iş sonu tazminatı, ve sgk mevzuatı uyarınca gerekli tüm şartları yerine getirerek emekli olduğunda kıdem ve ihbar tazminatı alamamaktadır. Özellikle yıllardır görev yapan çalışanların bulunduğu göz önüne alındığında bu durum çalışanları son derece mağdur etmektedir.
5. İş Güvencesi: Aile sağlığı çalışanları aile hekimliği ödeme ve sözleşme yönetmeliğinin 13.ve 14 maddelerindeki herhangi bir neden den dolayı 13. İhtaren 14.yetkili merci tarafından sözleşmenin feshedilmesi durumunda kadrosu bulunan personeller eski kadro yerlerine dönebilme hakkına sahipken kamu dışı olan aile sağlığı çalışanı ve aile hekimleri işsiz kalmaktadır.
6. Hastalık İzin Hakkı: Sağlık sebebiyle bir sözleşme döneminde yüz seksen günü aşan süreyle görevin ifa edilmemesi halinde çalışanın sözleşmesi yetkili merci tarafından fesih edilmektedir.
7. İzinli olduğu günlerde ücret kesintisi: Aile sağlığı merkezi çalışanlarının izin haklarında iyileştirme yapılmıştır. Ancak aile sağlığı çalışanlarının yıllık izin, hastalık izni ve diğer nedenlerle görev başında bulunmadığı süre için ya kendileri izinli olduğu sürelerde çalışacak personel bulmak zorunda ya da Bakanlık tarafından izinli aile sağlığı çalışanı yerine görevlendirme yapılmaktadır. Bakanlık tarafından görevlendirilen kişi için asıl aile sağlığı çalışanının alacağı ücretlerden kesinti yapılmaktadır. Çalışanları mağdur eden bu sistem en çok tek hekimli aile sağlığı merkezlerinde çalışanları etkilemekte, çalışanlar izinlerini kullanamamaktadır.
Görüldüğü gibi; Kamu görevlisi olmayan olmayan Aile Sağlığı Çalışanı ve Aile Hekimlerinin en önemli sorunu iş güvencesidir.
Birinci basamak sağlık hizmetlerinde çok önemli bir yükü sırtlanan olmayan aile hekimi ve kamu dışı aile sağlığı çalışanları, başta filasyon kişi tespit sonrası tüm aşamalarda verilen görevleri,aşılama, gebe ve bebek takipleri olmak üzere birinci basamak koruyucu sağlık hizmetlerinin büyük bölümünü uygulayan Aile hekimliği hizmetlerinde "personel temininde güçlük çekilen" diye ifade edilen sahanın en zor en ücra noktalarında yaklaşık 10 yıllık özverili ve aralıksız hizmet vermektedir.
Sağlık Hizmetlerinin bir bütün olduğu düşünüldüğünde, personel temininde güçlük çekilen yerlerde istihdam edilen bu fedakar insanlara insani ve evrensel gerçekler bağlamında asgari yaşam standartları tesis edilmeli ve geleceğe güvenle bakabilmeleri için yukarıda sözü edilen başlıklar bağlamında sözleşmelerinin sürekliliği sağlanarak mağduriyetleri giderilmelidir.
Sizden talebimiz; kamu görevlisi olmayan olmayan aile sağlığı çalışanlarının ve aile hekimlerinin kolunu kanadını kıran ve zorunlu nedenler söz konusu olsa bile çalışanı yerinden hareket edemez hale getiren bu uygulamanın sonlandırılarak; bakanlığımızın gerçek istihdam modeli ile özlük haklarının verilmesi , nitelikli, tecrübeli ve dünyanın parmakla gösterdiği sağlık ordumuza hak ettikleri değerin verilmesidir.
Konuya ve sağlık çalışanlarımıza olan hassasiyetinize inancımız tamdır.
Statüsüne bakmadan milletimizin sağlığı içinazim ve gayretle çalışan kamu görevlisi olmayan olmayan aile hekimi ve aile sağlığı çalışanlarının özlük haklarında iyileştirme yapılması, geleceğin inşasında önemli bir unsur olan sağlık ordumuzun mücadelesini güçlendirecek ve adaleti tesis edecektir.
Kamu görevlisi olmayan olmayan aile hekimi ve aile sağlığı çalışanlarının özlük hakları ve kadroya alınması konusundaki karşılaşılan sorunların arzı hususunda;
Gereğini arz ve talep ediyoruz.”