KADINDA HORMON DESTEĞİ NEDİR VE NEDEN HORMONA İHTİYAÇ VARDIR?
Kadında cinsiyet hormonları östrojen ve progesterondur. Bu hormonlardan biraz bahsedelim ve nasıl kullandığımızı anlatalım. En baştan hatırlatmak istiyorum; bizler östrojen ve progesteron dediğimizde vücuttaki hormonlarla eşdeğer olan hormonlardan bahsediyoruz. Hormonsu haplardan, at östrojeni veya yapay progesterondan bahsetmiyoruz. Doğal hormonların doğala eşdeğer alınmasından bahsediyoruz.
ÖSTROJEN DERKEN NEDEN BAHSEDİYORUZ?
Östrojen, “kadınlık” hormonudur. Aslında sadece cinsiyet hormonu değildir. Bunlardan yazımızda az sonra bahsediyor olacağız. Vücutta en sık yumurtalıklardan salgılanır. Aynı zamanda yağ dokusunda erkek hormonlarının aromatizasyonuyla da östrojen üretilir. Kilolu bayanların cilt altı yağ dokularının östrojen üretmesi nedeniyle ciltlerinin daha genç olduğunu görürüz. Östrojen, özellikle menopozda, yumurtalıkların işlevi azaldığı için meme dokusu ana östrojen kaynağı olarak işleri ele alır ve östrojen salgılanmaya devam eder. Memeler kendi başlarına istedikleri oranda östrojen üretirler.
ÖSTROJENİN GÖREVLERİ NELERDİR? SANILDIĞI GİBİ SADECE CİNSİYET ÖZELLİKLERİNİ Mİ BELİRLER?
“Beyin hücreleri arasında iletişimin sağlanması, kalp, damarlar, kemikler, cilt ve hafıza üzerine etki etmesi, koku alma, işitme, düşünce keskinliği ve odaklanma görevlerinin yanında bir de rahim iç döşemesinde hücre çoğalması (olası gebelikte bebeğin yatağını hazırlama) ve kadınsı özelliklerin ortaya çıkmasını sağlar.” Eğer spermle yumurta döllenmezse rahim yüzeyinde oluşan hücre çoğalması ve kalınlaşma sanki bir tuğladan duvarın çökmesi gibi, ağırlığa bağlı olarak ve kanlanmanın yeteri düzeyde devamının sağlanamaması nedeniyle yıkılır, dökülür. Biz bu yıkılıp atılma işlemini 28 +/- 5 güne bir adet kanaması olarak görürüz. Olay kalınlaşmış rahim duvarının hormon desteğinin ortadan kalkmasıyla yıkılıp, atılmasıdır.
Östrojenin üç çeşidi vardır. E1, E2, E3.
Estron (E1), menapoz sonrasında ağırlıklı olan östrojen türüdür.
Estradiol (E2), östrojenler arasında en güçlü olanıdır. Östrojen denildiği zaman aslında bahsi geçen E2’ dir.
Estriol (E3), hamilelikte ön planda olan plasenta (bebeğin eşi) tarafından üretilen gebelik östrojenidir.
Gebelik döneminde kan östrojen düzeyi 500 pg/mL düzeylerine kadar çıkarken, menopozda ise östrojen düzeyi 5 pg/mL düzeylerine kadar düşer. Menopoz dönemindeki bu östrojen düzeyi genellikle aynı yaşlardaki erkeklerin kan östrojen düzeyinden (20-50 pg/mL) bile düşük oluyor. “Eee menopozdasın tabi hormonların düşecek, bunlar normal şeyler.” Gibi söylemler şimdi size normal geliyor mu? Yani menopozda, kadın hormon düzeyi erkekten daha aşağıda olacak ve biz bunu “normal” sayacağız; akıl alır gibi değil!
Hemen bir hatırlatma yapalım burada; aslında menopozda bahsettiğimiz gibi östrojen düşüklüğü, hem de ciddi düşüklüğü vardır; ama progesteron çok daha fazla düşüktür. Dolayısıyla östrojen/progesteron dengesi progesteron aleyhine bozulmuş durumdadır. Yani 40-55 yaş aralığında görece östrojen fazlalığından bahsederiz. Bu dönem kendi başına çok önemli bir dönemdir. Ayrıntılar birazdan gelecek.
PROGESTERON DERKEN NEDEN BAHSEDİYORUZ?
Normal adet döngüsü ortalama 28 gündür. Adet döngüsünün başlangıcından ortasına kadar yaklaşık 150 civarında yumurta büyümeye ve gelişmeye başlar. Bu yumurtalardan en gelişmişi çatlar ve içindeki yumurtacığı dışarı atar. Buna yumurtlama denir.
Çatlayan yumurtanın kabuğu kendini tamir edip içini doldurarak korpusluteum (sarı cisim) adını alır. Korpusluteum hemen progesteron salgılamaya başlar. Olurda yumurta bir spermle birleşir ve gebelik gerçekleşirse bebeğin yaşaması için progesterona ihtiyaç vardır. Eğer gebelik olmazsa korpusluteuma ihtiyaç kalmaz ve o da büzüşerek kaybolur. Sonrası kadında adet kanamasının başlamasıdır. Bu döngü menopoza kadar bu şeklide devam eder.
PROGESTERONUN GÖREVLERİ NELERDİR? SADECE CİNSİYET ÖZELLİKLERİ VE HAMİLELİKTE Mİ İŞE YARAR?
Kalpte, damarlarda, özellikle beyinde ve sinir hücrelerinde çok önemli görevleri vardır. Sadece gebelikte bebeği yaşatmak için değil, kadının bütün yaşamı boyunca onu yaşatmak için gerekli bir hormondur.
“Asıl en önemli işlevi östrojenle olan ilişkisidir. Östrojenle işbirliği içerisinde çalışır, onu frenler, dengeler ve östrojenin aşırı büyütme etkisini engeller. Progesteronun dizginleyemediği bir östrojenin hücre çoğaltıcı etkisi ile meme ve rahim kanseri ortaya çıkabilir.”
40 yaşına kadar harika bir dengede giden bu hormonlar zamanla neden dengesizleşmektedir?
40-55 yaş arasında hormonal açıdan dengesizliğin doruğunu yaşayan ve zamanla hormonları tükenme noktasına gelen kadınlarımız neler yaşıyor?
Birçok meslektaşımızın bile birbiriyle çok alakasız görünen şikayetlerle nasıl baş edeceğini bilemediği bu dönemde kadınlarımız neler yaşıyor ve çözüm yolları hakkında bilgi sahibi midirler?
Perimenopoz ne demektir? Bu dönemde kadınlarda neler, nasıl desteklenmelidir?
Haftaya bu sorulara yanıt arayacağız…
Koronasız, depremsiz, birbirlerimize sıkı sıkı sarıldığımız, sabahlara kadar dost sohbetleri edebileceğimiz günlerin gelmesi umuduyla…
“Adem oğlu kızgın fırın, Havva kızı mercimek
Mercimek fırın yan yana, fazla söze ne gerek
Deli gönül sevdi mi? istemez yorgan döşek
Adem oğlu kızgın fırın, Havva kızı mercimek
Tanrı böyle buyurmuş, dünya böyle kurulmuş
Her Adem oğluna bir Havva nasip olmuş
Yedi iklim dört kuşak, inanmazsan git de bak
Nuh'un gemisinde bile, fırın mercimek dolmuş”
-Barış Manço