Science Dergisi, Çin Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC) genel müdürü George Gao ile bir mülakat yaptı. Birkaç gün boyunca metin, sesli mesaj ve telefon görüşmeleriyle gerçekleştirilen mülakatta ünlü bilim adamının Coronavirüs salgınına ilişkin dikkat çekici değerlendirmeleri yer alıyor.
DİĞER ÜLKELER ÇİN'İN COVID-19'A YAKLAŞIM YOLUNDAN NE ÖĞRENEBİLİR?
Sosyal mesafe, özellikle solunum yolu enfeksiyonları olmak üzere bulaşıcı hastalıkların kontrolü için temel bir stratejidir. İlk olarak, “ilaç dışı stratejiler” kullandık, çünkü spesifik inhibitörleriniz veya ilaçlarınız yok, aşılarınız yok. İkincisi, herhangi bir vakayı ayrı tuttuğunuzdan emin olmalısınız. Üçüncüsü, yakın temaslar karantinaya alınmalıdır: Tüm bu yakın temasları bulmak ve karantinaya alınmalarını ve izole edilmelerini sağlamak için çok zaman harcıyoruz. Dördüncüsü, halka açık toplantıları askıya almak. Beşinci olarak, hareketi kısıtlamak. Bu yüzden sokağa çıkma yasağı var, Fransızca ifadesiyle “cordon sanitaire” yani karantina hattı.
Çin'de karantina uygulaması 23 Ocak'ta Wuhan'da başladı ve Hubei eyaletindeki komşu şehirlere doğru genişletildi. Çin'deki diğer eyaletler daha az kısıtlayıcı duruşlara sahipti.
TÜM BUNLAR NASIL KOORDİNE EDİLDİ VE “DENETÇİLER” MAHALLELERDEKİ ÇABALARI DENETLEMEK İÇİN NE KADAR ÖNEMLİYDİ?
Anlama ve fikir birliğine sahip olmalısınız. Bunun için yerel ve ulusal düzeyde çok güçlü bir liderliğe ihtiyacınız var. Halkla çok yakından çalışan bir amir ve koordinatöre ihtiyacınız var. Denetim otoritelerinin yakın temasların kim olduğunu, şüpheli vakaların kim olduğunu bilmesi gerekir. Topluluktaki denetçiler çok dikkatli olmalıdır. Onlar anahtar rolde.
DİĞER ÜLKELER HANGİ HATALARI YAPIYOR?
ABD ve Avrupa'daki en büyük hata, bence, insanların maske takmaması. Bu virüs damlacıklar ve yakın temasla bulaşır. Damlacıklar çok önemli bir rol oynar ve maske takmanız gerekir, çünkü konuştuğunuzda her zaman ağzınızdan damlacıklar gelir. Birçok insanın asemptomatik veya presemptomatik enfeksiyonları vardır. Yüz maskeleri takıyorlarsa virüsü taşıyan damlacıkların kaçmasını ve başkalarına bulaşmasını önleyebilirler.
DİĞER KONTROL ÖNLEMLERİ NE OLACAK?
Çin örneğin mağazalara, binalara ve toplu taşıma istasyonlarına girişlerde sıkı bir termometre kontrolü yaptı.
Evet. Çin'de nereye giderseniz gidin, termometreler var. Yüksek ateşi olan kimsenin dışarıda kalmadığından emin olmak için insanların sıcaklığını olabildiğince sık almaya çalışmalısınız. Ve bu virüsün çevrede ne kadar kararlı olduğu gerçekten önemli bir mesele. Sarılı bir virüs olduğu için, insanlar kırılgan olduğunu ve yüzey sıcaklığına veya neme karşı özellikle hassas olduğunu düşünüyor. Ancak hem ABD hem de Çin çalışmalarında, bazı yüzeylerdeki yıkıma karşı çok dirençli görünüyor. Birçok ortamda hayatta kalabilir. Burada bilime dayalı cevaplar almamız gerekiyor.
Wuhan'da testi pozitif çıkan ancak hastalığı hafif geçiren kişiler büyük tesislerde tecrit edildi ve aileleleriyle temasları engellendi.
BU DİĞER ÜLKELERİN DE DÜŞÜNMESİ GEREKEN BİR ŞEY Mİ?
Enfekte insanlar izole edilmelidir. Bu her yerde olmalı. COVID-19'u sadece enfeksiyonun kaynağını ortadan kaldırabiliyorsanız kontrol edebilirsiniz. Bu yüzden modül hastaneler inşa ettik ve stadyumları hastanelere dönüştürdük.
Çin'de salgının kökeni hakkında birçok soru var. Çinli araştırmacılar, en erken vakanın 1 Aralık 2019'da görüldüğünü bildirdi. South China Morning Post’ta yayımlanan bir haberde Çin hükümetinden elde edilen verilere göre ilk vakanın 17 Kasım'da olduğu gösteriliyor.
BUNUN HAKKINDA NE DÜŞÜNÜYORSUNUZ?
Kasım ayında bir kümelenme olduğunu gösteren sağlam bir kanıt yok. Kökeni daha iyi anlamaya çalışıyoruz.
Wuhan’daki sağlık yetkilileri büyük bir vaka kümesini Huanan deniz ürünleri pazarına bağladı ve burayı 1 Ocak'ta kapattı. Varsayıma göre virüs pazarda satılan bir hayvandan insanlara sıçradı. Ancak, vakalar için geriye dönük bir bakış içeren NEJM'deki makalenizde, enfekte olan en erken beş kişiden dördünün deniz ürünleri pazarıyla hiçbir bağlantısı olmadığını aktarıyorsunuz.
DENİZ ÜRÜNLERİ PAZARININ OLASI BİR BAŞLANGIÇ YERİ OLDUĞUNU MU DÜŞÜNÜYORSUNUZ, YOKSA BU DİKKAT DAĞITICI BİR FAKTÖR MÜ? BURASI YÜKSELTİCİ BİR FAKTÖR, ANCAK ORİJİNAL KAYNAK DEĞİL Mİ?
Bu çok iyi bir soru. Dedektif gibi çalışıyorsunuz. En başından beri, herkes kaynağın o pazar olduğunu düşünüyordu. Şimdi, pazarın ilk yer olabileceğini veya virüsün çoğaldığı bir yer olabileceğini düşünüyorum. Bu bilimsel bir soru. İki olasılık var.
Çin ayrıca viral sekansı hemen paylaşmadığı için eleştirildi. Yeni tip Coronavirüs hakkında hikaye 8 Ocak'ta The Wall Street Journal'dan geldi, Çinli bilim adamlarından gelmedi. Neden olmasın?
Bu Wall Street Journal'dan çok iyi bir tahmindi. DSÖ sekans hakkında bilgilendirildi ve sanırım makale ile sekansın resmi paylaşımı arasındaki zaman belki birkaç saatti. Bu zaman farkının bir günden fazla olduğunu sanmıyorum.
Ancak, daha sonra viral sekansların halka açık bir veritabanı, ilk verinin 5 Ocak'ta Çinli araştırmacılar tarafından gönderildiğini gösterdi. Bu yüzden bunun yeni tip bir Coronavirüs olduğunu bilmeniz için en az 3 gün vardı. Şimdi salgının gidişatını değiştirmeyecek, ancak dürüst olmak gerekirse, sekansı kamuya açıklamakla ilgili bir şey oldu.
Sanmıyorum. Bilgileri derhal bilimsel meslektaşlarımızla paylaştık, ancak bu halk sağlığını içeriyordu ve politika yapıcıların kamuya açıklamasını beklemek zorunda kaldık.
HALKIN PANİĞE KAPILMASINI İSTEMİYORSUNUZ, DEĞİL Mİ? VE HİÇBİR ÜLKEDEKİ HİÇ KİMSE VİRÜSÜN SALGINA NEDEN OLACAĞINI TAHMİN EDEMEZDİ. BU, İLK GRİP DIŞI SALGIN.
20 Ocak'a kadar Çinli bilim adamları resmen insandan insana bulaş olduğuna dair açık kanıtlar olduğunu söylemediler.
SİZCE ÇİN'DEKİ EPİDEMİYOLOGLAR BUNUN MEYDANA GELDİĞİNİ GÖRMEKTE ÇOK MU ZORLANDILAR?
Ayrıntılı epidemiyolojik veriler henüz mevcut değildi. En başından beri çok çılgın ve gizli bir virüsle karşı karşıyaydık. Aynı şey İtalya'da, Avrupa'nın başka yerlerinde ve ABD'de de geçerlidi. En başından beri bilim adamları, herkes şöyle düşündü: “Eh, bu sadece bir virüs.”
ÇİN'DE YAYILMA DÜŞMEYE BAŞLADI VE YENİ TEYİT EDİLEN VAKALAR ÇOĞUNLUKLA ÜLKEYE GİREN İNSANLAR, DOĞRU MU?
Evet. Şu anda herhangi bir yerel yayılım yok, ancak şimdi Çin için sorun ithal edilen vakalar. Çok sayıda enfekte kişi Çin'e geliyor.
AMA ÇİN NORMALE DÖNDÜĞÜNDE NE OLACAK? SÜRÜ BAĞIŞIKLIĞININ VİRÜSÜ UZAK TUTABİLMESİ İÇİN YETERİNCE İNSANIN ENFEKTE OLDUĞUNU DÜŞÜNÜYOR MUSUNUZ?
Kesinlikle henüz sürü bağışıklığımız yok. Ancak, kaç kişinin gerçekten enfekte olduğunu gösterebilecek antikor testlerinden daha kesin sonuçlar bekliyoruz.
PEKİ ŞİMDİ STRATEJİ NEDİR? ETKİLİ İLAÇLAR BULMAK İÇİN ZAMAN MI KAZANIYORSUNUZ?
Evet, bilim adamlarımız hem aşılar hem de ilaçlar üzerinde çalışıyorlar.
Birçok bilim adamı remdesivir'i şu anda test edilen en umut verici ilaç olarak görüyor.
SİZCE İLACIN ÇİN'DEKİ KLİNİK ARAŞTIRMALARI NE ZAMAN VERİLERE SAHİP OLACAK?
Nisan ayında.
ÇİNLİ BİLİM ADAMLARI PATOGENEZİ İNCELEMEK, İLAÇ VE AŞILARI TEST ETMEK İÇİN YETERİNCE SAĞLAM OLDUĞU DÜŞÜNÜLEN HAYVAN MODELLERİ GELİŞTİRDİ Mİ?
Şu anda, hem maymunları hem de virüs için insan reseptörü olan ACE2'ye sahip transgenik fareleri kullanıyoruz. Fare modeli Çin'de ilaç ve aşı değerlendirmesi için yaygın olarak kullanılmakta ve sanırım yakında maymun modelleri hakkında en az birkaç makale çıkacak. Maymun modelimizin işe yaradığını söyleyebilirim.
BAŞKAN DONALD TRUMP'IN YENİ CORONAVİRÜSE “ÇİN VİRÜSÜ” DEMESİ HAKKINDA NE DÜŞÜNÜYORSUNUZ?
Buna Çin virüsü demek kesinlikle iyi değil. Virüs Dünya'ya aittir. Herhangi bir kişinin veya ülkenin değil hepimizin ortak düşmanıdır.
Çeviri: Mehmet Enes Beşer/ Bilim ve Ütopya Dergisi
Kaynak: Jon Cohen, “Not wearing masks to protect against coronavirus is a ‘big mistake,’ top Chinese scientist says,” Science, 27 Mart 2020, https://www.sciencemag.org/news/2020/03/not-wearing-masks-protect-again…
Yeni yorum ekle