Ülkemizde toplum sağlığı kapsamında 2014-2015 eğitim öğretim yılında başlayan “ Okul Tabanlı Koruyucu Programlar “ ve bu program dahilinde anaokul ve ilk okul 1. sınıf öğrencilerine flor vernik uygulamaları birçok kesimce farklı tepkilere yol açtığı görülmektedir. Son zamanlarda sosyal medyada, bazı görsel basın organlarında gerçeklikle bağdaşmayan, konunun uzmanı olmayan kişilerce yazılan bu bilgilerin sıklığı da göze çarpmaktadır. Sosyal medyada ve halk arasında bu kafa karıştırıcı bilgilerin hızla yayılması ebeveynlerin çocuklarının koruyucu ağız ve diş sağlığı tedavilerinden kaçınmalarına neden olmaktadır. Açıkçası bu sonuç da okulda yapılacak sağlık uygulamalarında ailelerin ve çocukların uygulama hakkında bilgilendirilmesinin ne kadar önemli olduğunu da ortaya koymaktadır.
Flor Nedir ?
Flor iyonu insan organizması için yaşamsal değeri olan yedi elementten biridir. Doğada kayalarda, suda ( özellikle volkanik bölgelerdeki göllerde ), çeşitli bitkilerde ( çay, tütün), kabuklu deniz hayvanlarında ve balıkta yoğun miktarda bulunmaktadır.
Florür iki yolla alınabilir. Sistemik olarak içme sularının, sofra tuzlarının, sütün florürlenmesi gibi yöntemlerle veya florür tabletleri ile vücuda katılabilir. Yüzeyel olarak ise bireyler diş çürüklerinden korunmak için evde florürlü diş macunları ve ağız gargaraları yoluyla alabilirler. Ayrıca diş hekimleri, gerekli gördüklerinde, çocuk ve ergenlik çağındaki kişilerde diş çürüklerinden korumak ve asit ürünlere karşı dişleri güçlendirmek amacıyla diş yüzeyine uygulayabilmektedir.
Florürün Faydaları Nelerdir?
Flor elementi vücuda alındığında kemikler ve gelişmekte olan mineral dokularla bağlanma gösterir. Diş çürüğünün önlenmesinde florürün başarısı birçok araştırmaca kanıtlanmıştır. Florür dişin en üst katmanı olan mine yüzeyindeki temel kristal hidroksiapatit kristalleri ile etkileşime girerek floroapatit oluşturur. Bu yapı daha dayanıklıdır ve minenin çözünmesini ve asitlere karşı daha güçlü bir yapı oluşturmasını sağlar, bakterilerin çürük oluşturucu enzimlerinin oluşumunu azaltır, Ca benzeri minerallerle etkileşime girerek dişin tekrar mineralize olmasını sağlar.
Florürlü Diş Macunlarının Faydaları Nelerdir? Nasıl Kullanılmalıdır?
Florürlü diş macunlarının düzenli kullanılması hem diş fırçalama ile mekanik olarak plağın uzaklaştırılması hem de florürün düşük dozda diş üzerinde çürük riskine karşı hazır bulunması sayesinde asit ataklarda diş minesinin tekrar mineralize olmasını sağlar. Florürlü diş macunlarının kullanımı ile diş çürüğünün tamamen önlenebileceği düşünülmemelidir. Çocukların dişlerini doğru miktar ve sıklıkta florürlü diş macunları ile fırçalamaları, düzenli diş ipi ve gargaraların kullanımı, koruyucu uygulamalar, sağlıklı beslenme ve düzenli diş hekimi kontrolü çürüğe karşı etkin korumayı sağlamada önemlidir.
Türk Pedodonti Derneği, Amerikan Çocuk Diş Hekimliği Akademisi ve Avrupa Çocuk Diş Hekimliği Akademisi; bebeklerde ilk dişlerinin sürmesinden 3 yaşına kadar sürüntü (sıyırma) şeklinde ya da pirinç tanesi kadar çocuk diş macunu kullanılmasını önermektedir. Yutkunma refleksinin geliştiği 3 yaşından sonra bezelye tanesi büyüklüğünde diş macununa geçilmelidir. Çocuklar ince motor fonksiyonların geliştiği 8-9 yaşlarından sonra diş fırçalamayı tam olarak yapabilmektedir. Bu nedenle 4-5 yaşlarına kadar ebeveyn tarafından, 5-9 yaşına kadar ebeveyn gözetiminde dişler fırçalanmalıdır. 9-16 yaş arasında da bir diş hekiminin kontrolünde çocuğun ağız hijyen durumu düzenli olarak izlenmelidir. Diş macunlarının flor oranları ise; 2 ay- 3 yaş aralığında 500 ppm, 2-6 yaş arası 1000 ppm, 6 yaş ve üstü 1450 ppm konsantrasyona sahip macunların kullanılması önerilmektedir.
Diş Hekimi Kontrolünde Uygulanan Flor Vernik Nedir? Güvenilir Midir?
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu; T.C Sağlık Bakanlığı ve T.C. Milli Eğitim Bakanlığı ile işbirliği içerisinde koruyucu ağız ve diş sağlığı çalışmaları kapsamında yürütülen florürlü vernik uygulamasına 2014-2015 eğitim öğretim yılında başlanmıştır. “Okul Tabanlı Koruyucu Programlar” Dünya Sağlık Örgütü tarafından önerilmekte ve birçok ülkede farklı şekillerde de uygulanmaktadır.
Florür vernik; diş çürüğüne karşı korunmada çürüğün gelişimini yavaşlatmaya ve durdurmaya yardımcı, ağızda yavaş ve uzun süreli florür salımı sağlayan bir yöntemdir. Üretici firmalar tarafından tek kullanımlık paketler halinde üretilir. Vernikler reçine benzeri içerikleri ile florürün diş minesinin yüzeyine tutunmasını ve yavaş yavaş salınarak diş ve çevresinde depolanmasını sağlarlar. Diş yüzeyine kuru olarak uygulanır, yapışkan kıvamdadır ve tükürük ile temas edince sertleşir bu sayede yutulması engellenir. Uygulamadan sonra bir saat su içilmemeli ve besinler ile teması olmamalıdır.
Florürün Zararlı Etkisi Var Mıdır?
Florürün zararlı etkisi akut ve kronik florür toksikasyonu şeklinde görülür. Kronik florür toksikasyonu doğal su kaynaklarında (1 ppm’den fazla) florür bulunan bölgelerde yaşayanlarda görülür. Bu durumun görülebilmesi için gelişim döneminde uzun süre yüksek dozda florüre maruz kalması gerekmektedir. Buna bağlı olarak bireylerde lekeli diş minesi görülür. Bu durum sıklıkla ülkemizde Isparta, Ağrı bölgelerinde görülmektedir. Akut flor toksisitesi tek seferde ve toksik doz olarak kabul edilen 3-5 mg/kg flor alımıdır. Karın ağrısı, kusma, diyare, hipersalivasyon, hipokalsemi, kas spazmları ve bayılmalarla karakterize ve nadir görülen bir tablodur. Diş hekimi tarafından uygulanan topikal fluorürün akut ve kronik florür toksikasyonuna sebep olduğu hiç görülmemiştir. Sonuç olarak, diş yüzeylerine yüzeyel olarak uygulanan florürün ağız diş sağlığının korunması ve çürük oluşumunu önlediği, başlangıç çürüklerinde gerilemeye neden olduğu bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Bununla birlikte, günümüzde tıpta ve kozmetik alanında kullanılan tüm kimyasal maddelerde olduğu gibi sistemik olarak optimalden fazla miktarda alınan florürün toksik ve istenmeyen yan etkileri bulunduğu da iyi bilinmelidir. Kontrolsüz diş macunu, gargara kullanımından kaçınılmalı, flor tedavi ve uygulamaları diş hekimi kontrolünde yapılmalıdır. Diş hekimlerinin uyguladığı yüzeyel florür ürünleri toksik dozda florür içermemektedir ve güvenlidir. Diş hekimleri florür uygulamalarında gereken önlemleri alacak eğitim ve beceriye sahiptirler. Uygun miktarlarda kullanılan florür insan sağlığı üzerine hiçbir yan etki oluşturmamaktadır. Doğruluk payı olmayan söylentiler sağlığınızı olumsuz etkileyebilir, mevcut sağlık hizmetlerinden mahrum kalmanıza neden olabilir.
Nurcan Kaya
Diş Hekimi
Yeni yorum ekle