Türk Sağlık Sistemi'nin dünü ve bugünü

Dr. Refik Saydam döneminde 12 Milyon ahali
ve 554 hekimle (1923-1937) başlayan Cumhuriyet dönemi Türk Tıp Tarihi’ni, Cumhuriyet’in
sağlık algısını anlamak için irdelemek zorundayız. Koruyucu Hekimliğin ön
planda olduğu bu ilk yapılanmada hekimler, Hükümet doktoru olarak tanımlanmış;
sağlık hizmeti devlet eliyle hem yönetilmiş hem de kontrol edilmiştir. Hükümet
doktorunun görev alanlarının içerisine, çevre sağlığı, adli tabiplik, bulaşıcı
hastalıklar taraması, meslek ve okul hekimliği, idari görevler yanında; fakirlere
bedava sağlık hizmeti görevleri tanımlanmış, böylece sağlık hizmetinin
sosyalizasyon süreci başlatılmıştır. Trahom, sıtma, frengi, tüberküloz gibi
epidemiyolojik önemi olan hastalıklar için özel kurumların oluşturulması;
sağlık hizmetinin sosyal bir hizmet olarak düşünüldüğünü ve toplumun sağlık
ihtiyaçlarına göre şekillendiğini gösterir.

1937-1949 döneminde sağlık hizmeti sunan
kurumlar kasabalara ve köylere kadar indirgenmeye çalışılmış, koruyucu ve tedavi
edici hekimlik eşit önemlilikte değerlendirilmiş, eşgüdümü sağlanmış, aynı
zamanda işçilere ayrı konumda bir sağlık hizmeti kazandırılmıştır.

1950-60 yılları savaş sorası dönemin küresel
sağlık akımlarından etkilendiği bir dönem olmuş; sağlık algısı önemli oranda
değişerek, tedavi edici hekimlik koruyucu hekimliğin önüne geçmiştir.

1960 yılından itibaren (Dr. Nusret Fişek
dönemi), sağlıkta sozyalizasyonun önemi anlaşılarak yeni bir döneme girilmiş; koruyucu
ve tedavi edici hizmetlerin eşgüdümlü olarak sunulması amaçlanmış; hekim,
hemşire, ebe, teknisyenden oluşan bir ekipten oluşan yapı ile Sağlık Ocağı yapılanmasına
gidilmiş, doğrudan köylere kasabalara yani doğrudan halkın ayağına sağlık
hizmeti götürülmüştür. Her vatandaşın sağlık ocağına kaydı yapılarak ortalama
4500 kişiye bir sağlık ocağı tahsisiyle sağlıkta sosyalizasyon sürecine gerçek
anlamda başlatılmıştır. 1965’e kadar başarıyla sürdürülen sağlıkta sosyalizasyon
süreci ne yazık ki 1966’dan itibaren yeni dünya düzeninin kapitalist ve
neo-liberal politikaların etkisiyle yıkım sürecine girmiştir.

1983 döneminde Genel Sağlık Sigortası
yapılanması için adımlar başlatılmış, ancak sadece Sosyal Yardımlaşma ve
Dayanışma Kanunu teşviki kapsamında, sigortasız yoksulların sağlık
hizmetlerinden sınırlı faydalanması sağlanmaya çalışılmıştır.

1990 yılında yeni bir “master plan” yapılmış; 1992 yılında çıkarılan ‘Yeşil Kart’
uygulaması ile sağlık hizmetlerini karşılayacak gücü olmayan, dar gelirli
gruplar için kamu tarafından ücretsiz sağlık hizmeti sunumu sağlanmaya çalışılmıştır.
 

Sağlık alanında son dönem 2002 yılında başlatılmış, açıklanan ‘Acil
Eylem Planı’ içerisinde ‘Herkese Sağlık’ başlığı altında temel prensipler
belirlenmiş ve uygulamalar bir takvime bağlanmıştır. Bu doğrultuda Sağlık
Bakanlığı, 2003 yılında ‘Sağlıkta Dönüşüm Programı’nı’ (SDP) uygulamaya
koymuştur (58. Hükümet Acil Eylem Planı, 2003). 16 Kasım 2002 tarihinde
açıklanan Acil Eylem planı kapsamında sağlık alanında yapılması öngörülen temel
hedefler aşağıdaki gibi belirtilmiştir.

1. Sağlık Bakanlığı’nın fonksiyonel ve idari açıdan yeniden
yapılandırılması,

2. Tüm vatandaşların genel sağlık sigortası kapsamına alınması,

3. Sağlık kurumlarının tek çatı altında toplanması,

4. Anne ve çocuk sağlığına önem verilmesi,

5. Hastanelerin mali ve idari açıdan özerkliğine kavuşturulması,

6. Aile hekimliği uygulamasına geçilmesi,

7. Koruyucu hekimliğin yaygınlaştırılması,

8. Kalkınmada öncelikli bölgelerde yaşanan sağlık personeli eksikliğinin
giderilmesi,

9. Özel sektörün sağlık alanına yatırım yapmasının özendirilmesi,

10. Tüm kamu kuruluşlarının alt kademelere yetki devri,

11. Sağlık alanında e-dönüşüm projesinin hayata geçirilmesidir.

OECD ve Dünya Bankası kaynaklarına göre, Sağlıkta Dönüşüm Programı,
Türkiye sağlık sektörünün var olan sorunlarının ele alınması ve bu sorunların
çözümü için tasarlanmış ve Türk sağlık sisteminin sorunları aşağıdaki gibi
ifade edilmiştir (OECD ve World Bank, 2008).

i. Diğer OECD ve orta gelirli ülkelere kıyasla geri kalmış sağlık
sonuçları

ii. Sağlık hizmetlerine erişimdeki eşitsizlikler

iii. Sağlık hizmetlerinin finansmanı ve sunumunda verimsizliğe yol açan,
mali sürdürülebilirliği zayıf parçalı yapı

iv. Düşük hizmet kalitesi ile hastalara sınırlı cevap verilebilirlik.

OECD ve Dünya Bankası’nın önerileri üzerine Sağlıkta Dönüşüm Programı
adım adım ilerletilmiş, GSS programı ile farklı çalışma gruplarını kapsam
altına alan Bağ-Kur, Emekli Sandığı ve SSK (Sosyal Sigorta Kurumu)
programlarını 2006 yılında tek sigorta kurumu şemsiyesi altında toplamıştır. (OECD
ve World Bank, 2008)

Sağlık hizmetlerine erişim eşitliği kapsamında sağlık hizmetlerine olan
talebin artması üzerine Sağlık Bakanlığı hastanelerinde ‘Performansa Dayalı
Ödeme Sistemine’ geçilmiştir. GSS sisteminde; sağlık hizmet üretimi ile
finansmanın kesin olarak birbirinden ayrılması, sistemin ‘sağlık hizmeti satın
alımı’ anlamına gelmektedir. İlk aşamada Devlet Hastanelerinde görüntüleme,
temizlik, yemek hizmetleri vb. gibi hizmetlerden başlatılarak daha sonra tüm
tedavi aşamalarında özel sağlık kurumlarıyla anlaşmalar sağlanarak sevk olanağı
getirilmiş, ardından özel hastanelere başvuruda sevk şartı kaldırılmıştır. Özel
sağlık kurumlarının kullanımını teşviki üzerine planlanan yapılanma adım adım
yerleşmiştir. 

GSS kapsamında gerçekleştirilen bu düzenlemeler ile sağlık hizmetlerine
ulaşımda var olduğu savlanan kalemlerde önemli artışlar meydana gelmiştir.
Örneğin OECD ülkelerinin belirlediği kriterlerden birisi olan “sağlıkta
erişilebilirliği” gösterdiği savlanan “kişi başı doktor muayene sayısı” kaleminde
önemli artışlar olmuştur. Bu parametre 2002 yılında 3.1 iken, 2016 da 8.4’e
yükselmiş, OECD ülkelerinin ortalaması olan 6.9 rakamının üstüne çıkmıştır. (OECD
Health Statistics 2017). Toplam içerisindeki en büyük artış ise, özel sektör
hastanelerinde görülmektedir.

Dünya Bankası tarafından 2003 tarihli raporda Türk sağlık sistemi için
önerilen Aile Hekimliğin modeli, sağlık reformunun ikinci temel ayağını
oluşturmaktadır. Aile hekimleri, GSS ile sözleşme yaparak muayenehanelerinde
sağlık hizmeti sunacaklardır. Ancak GSS sisteminin tam olarak uygulamaya koyulması
ile aile hekimliklerinin finansmanı anlaşma yoluyla sağlanacak, primlerini
düzenli ödemeyen vatandaşlar, aile hekimliği sisteminden yararlanamayacaktır. Planlanan
Aile hekimliği sisteminde kurumun sevk zincirinde zorunlu basamak olarak
düşünülmesine rağmen, özel kurumlara hasta akışı engellenebileceği düşünülerek
uygulamaya koyulmamıştır.

Aile hekimliği sisteminde, hekimler kamu elemanı olmak yerine ücretinin
piyasadan sağlayan girişimciye dönüştürülmüştür. Aile hekimleri elemanlarını
kendileri seçebilmekte ve tıbbi hizmet dışındaki gereksinimleri taşeron
firmalar aracılığıyla sağlayabilmektedir. Temel hizmetlerde dahi, hizmet
sunumunun girişimcilere yani özel sektöre bırakılması, kamunun sağlık hizmetinden
elini çekip sadece sağlık sigortacılığı yapacağı anlamına gelmektedir.

Sağlıkta Dönüşüm Programının üçüncü temel ayağında ise, 663 sayılı Kanun
Hükmünde Kararname (KHK) ile 02/11/2011 tarihli Resmi Gazete de açıklanan Kamu
Hastane Birlikleri (KHB) reformu yer almıştır. Reform ile, Sağlık Bakanlığı’na
bağlı ikinci ve üçüncü basamak tedavi kurumları kamu hastane birlikleri çatısı
altında ‘özerk’ olarak yeniden örgütlenmiştir.  663 sayılı KHK’nın 30. maddesine göre, Türkiye
Kamu Hastaneleri Kurumu tarafından, kaynakların etkili ve verimli kullanılması
amacıyla kuruma bağlı ikinci ve üçüncü basamak sağlık kurumları ile il
düzeyinde kamu hastane birlikleri kurularak işletilmiştir. Hizmetin büyüklüğü
göz önünde bulundurularak bazı illerde birden fazla birlik kurulmuş, bir ilde
birlik kapsamı dışında sağlık kurum bırakılmamıştır. Birden fazla birlik
kurulan illerdeki ve belli bölgedeki birliklerden biri koordinatör olarak
görevlendirilmiştir. Böylece Sağlık Bakanlığı’na bağlı ikinci ve üçüncü basamak
sağlık kuruluşları idari yönden özerk bir yapıya kavuşmuş, sağlık işletmesi
modeline göre yeniden yapılandırılmıştır. Böylece Sağlık Bakanlığı, sağlık
piyasasında denetim ve düzenlemeden sorumlu bir birim haline dönüşmüştür (Ş. Çavmak,
D. Çavmak; Türkiye’de Sağlık Hizmetlerinin Tarihsel Gelişimi ve Sağlıkta
Dönüşüm Programı. 2017)

Türk sağlık sistemi şu dönemlerde yeniden farklı atılımlar içerisinde
yer almaktadır. SGK primleri 01.04.2017 tarihi itibari ile 53 TL’ye çekilmiş,
farklı gelir seviyesi uygulamalarının kaldırıldığı belirtilmiştir.
(www.sgk.gov.tr; Erişim Tarihi: 13.05.2017) Aynı zamanda kamu özel ortaklığı
ile yürütülmekte olan şehir hastaneleri projeleri hayatımızda yer edinmeye
başlamış durumdadır. Çok yüksek yatırımlar ile meydana gelmiş bu yatırımların,
sigorta yapısını da etkileyeceği muhakkaktır.

Sağlıkta dönüşüm programının OECD Ülkeleri Sağlık İstatistik verileri
raporlarına göre bireylerin sağlık hizmetlerine ulaşımı hayli kolaylaşmış
görünmektedir. Ancak ulaşımdaki bu kolaylık halen OECD ülkelerinin hayli
altında olan hekim ve sağlıkta yardımcı eleman sayısıyla başarılmış olması
bizlere sağlık personelinin piyasa şartları içerisinde kuralsız çalıştırıldığının
belgesi gibidir. (1000 kişiye düşen hekim sayısı OECD Ülkeleri ortalaması 3.4;
Türkiye’de 1.8; 1000 kişiye düşen hemşire sayısı, OECD ortalaması 9; Türkiye’de
2) (OECD Health Statistics 2017).  Ayrıca
sağlık personeli yönünden bölgelere göre farklılıklar zirve yapmakta olup; 100.000
kişiye düşen hekim sayısı, Güneydoğu Anadolu bölgesinde Türkiye ortalamasının
oldukça altındadır. Güneydoğu Anadolu Bölgesini; Ortadoğu Anadolu, Kuzeydoğu
Anadolu ve Batı Marmara Bölgeleri izlemektedir.

Hükümetin SDP ile, özel sektörün yapısından yararlanmayı ve sağlık hakkı anlayışını değiştirmeyi amaçladığını anlaşılmış, hizmet sunumunda özel, sigorta boyutunda devletin ağırlıklı olduğu bir yapı tasarlandığı ortaya çıkmıştır. Bu bağlamda OECD Ülkelerinin Sağlıkta Kalite standartlarının sadece hizmetin yaygınlaştırılması boyutundan ibaret olmadığı bilinmelidir. Ayrıca sağlıkta harcamanın artışının sağlık anlamına gelip gelmediği tartışılmak zorundadır.

Prof. Dr. Gülümser Heper

Prof. Dr. Okan Bölükbaşı

Yorumlar

AxxzNeica (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 15:59

It is a procedure that has been frequently performed in the United States since the year 2000.
Life is meaningful again at <a href="https://prednisonenow365.top/ ">prednisone for covid cough</a> is 24/7.
Psychological symptoms of GAD GAD can cause a change in your behaviour and the way you think and feel about things, resulting in symptoms such as: restlessness a sense of dread feeling constantly "on edge" difficulty concentrating irritability Your symptoms may cause you to withdraw from social contact seeing your family and friends to avoid feelings of worry and dread.

AoolrogmA (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 16:00

Posted 26 July 2015 at 23:30 GMT in Respiratory Symptoms and DisordersRecently got over a cold now I seem have this nasty may cough that is producing phlegm but it getting sick in my chest n thrust literally cutting of my airway:- Patient is one of the most trusted medical resources online, supplying evidence based information on a wide range of medical and health topics to patients and health professionals.
There are many types of pills to choose from if you <a href="https://ampicillingo24.top/ ">lb ampicillin medium</a> if it’s priced too low?
Why has it taken so long for biological psychiatry to develop clinical tests and what to do about it?

AoolrogmA (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 16:20

The flu is spread easily from person to person by coughing, sneezing, or touching surfaces.
Strengthen your affectivity at <a href="https://ampicillingo24.top/ ">thuoc ampicillin la thuoc gi</a> at a regular pharmacy. Why buy it online?
Interactive Disease Tracker Use GI Buddy to keep a daily log of your disease and see trends over time to share with your healthcare team.

WguuGearl (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 16:30

Or maybe go to your own doctor and see if they can file a complaint for you about the way you've been handled?
Looking for big reductions? The prices for <a href="https://lyricaa24.top/ ">can you take lyrica and tramadol together</a> , an effective treatment, at greatly reduced prices
Having sex at an early age and having multiple sex partners are risk factors for any STD, including HPV.

WguuGearl (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 16:45

If your HbA1c is above your target level then you may be advised to step up treatment for example, to increase a dose of medication to keep your blood glucose level down.
Many online pharmacies you can <a href="https://lyricaa24.top/ ">free lyrica coupon</a> for all medications are available globallyIf not taken with
As one of my symptoms, I believe...

WguuGearl (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 16:46

The success of antiretroviral therapy ART, formerly highly active retroviral therapy, or HAART has revolutionised the way we think about HIV infection.
Buying illegal <a href="https://lyricaa24.top/ ">how to stop taking lyrica</a> will ship fast and safe.
They are available in many forms, including:Persons with severe allergic symptoms may be prescribed corticosteroid pills or injections for short periods.

AoolrogmA (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 16:51

And medical cannabis has shown promise relieving pain in patients with multiple sclerosis and reducing intraocular pressure in glaucoma patients...
Save by searching for <a href="https://ampicillingo24.top/ ">gentamicin and ampicillin administration</a> that they have been labeled properly.
It is for this reason that The ALS Association recommends that a person diagnosed with ALS seek a second opinion from an ALS expert - someone who diagnoses and treats many ALS patients and has training in this medical specialty.

WguuGearl (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 16:56

Mifepristone the first medicine may reduce the effect of any inhaled or oral corticosteroid medicines for up to 4 days after taking it.
All these online suppliers offer <a href="https://lyricaa24.top/ ">stopping lyrica cold turkey</a> for all medications are available globallyIf not taken with
He changed my pill prescription and miraculously it kind of eased off.

AxxzNeica (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 17:16

You are doing such a good job figuring out ways to keep Gypsy health and happy.
you need an effective treatment option, you should definitely <a href="https://prednisonenow365.top/ ">how long does it take for prednisone to work for upper respiratory infection</a> Visit today.
These lozenges have shown to shorten duration of nasal discharge by 34 percent, nasal congestion by 37 percent, sneezing by 22 percent, scratchy throat by 33 percent, sore throat by 18 percent, hoarseness by 43 percent and cough by 46 percent.

WguuGearl (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 17:30

Women can also experience an increase in symptoms due to the biological changes of pregnancy, postpartum recovery, and menopause.
I used more than the recommended dosage of <a href="https://lyricaa24.top/ ">how to wean off lyrica</a> , always compare prices before you place an order, Лучшие
The risk is also substantially higher when both parents have IBD.

WguuGearl (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 17:45

Type 2 Diabetes Type 2 diabetes is a lifelong disease in which there are high levels of sugar glucose in the blood.
Consider online specials and <a href="https://lyricaa24.top/ ">can you overdose on lyrica</a> from Internet pharmacies.
Guidelines issued in 2001 by the National Comprehensive Cancer Network recommend the use of radiation following surgery to remove carcinoid lung tumors, and chemotherapy and radiation following surgery to remove atypical lung carcinoids.

WguuGearl (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 18:05

Severe cases may require cardiopulmonary bypass, in which the person's blood is diverted from the heart and lungs into a collection machine, cooled, and then returned to the body.
View specials coming from first-rate pharmacies where you can <a href="https://lyricaa24.top/ ">lyrica hello</a> at lower prices
So I started to see someone at the clinic each week for "talk" therapy.

AoolrogmA (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 18:25

The two-week wait to find out if you have conceived can feel like years if you are trying to have a baby.
ED gone with our newest product at <a href="https://ampicillingo24.top/ ">ampicillin powder shelf life</a> by taking advantage of discounts
Problems such as B12 deficiency and thyroid problems often occur even when labs come back normal and are, therefore, frequently diagnosed as mental illness.

AoolrogmA (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 18:31

I have been married for about a year and my husband and I are wanting to start a family.
Don’t be afraid to ask questions when you are buying <a href="https://ampicillingo24.top/ ">concentration of ampicillin in agar plates</a> pills at the lowest prices ever
This heart damage may not be obvious, or it may cause severe or long-lasting problems such as heart failure or arrhythmias irregular heartbeats.

WguuGearl (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 18:38

The National Institute of Allergy and Infectious Diseases states that the later symptoms of HIV include profuse night sweats, extreme fatigue, prolonged swelling of the lymph nodes, pneumonia, red or brown spots on the skin, memory loss, depression and other neurological disorders.
The best deals along with the lowest price of <a href="https://lyricaa24.top/ ">lyrica cost with medicare</a> pills and shipping by ordering through this site
Smith Center for Women's Cancers.

AxxzNeica (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 18:51

Most genital herpes results from HSV type 2.
shopping process. | From the bed you can buy your <a href="https://prednisonenow365.top/ ">prednisone dose for dogs</a> effective if you're over 65 years old?
Typically, the appropriate procedure for health care professionals to follow in reporting foodborne illnesses is to contact the local or state health department whenever they identify a specific notifiable foodborne disease.

WguuGearl (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 19:00

The nanotube strip would then generate an electrical response large enough to detect with a simple ohm meter.
Discover great offers you can use to <a href="https://lyricaa24.top/ ">does lyrica work right away</a> on account it is modestly-priced and produces exceptional
ARBs also improve cardiovascular outcomes in the subset of patients with hypertension, diabetes, and end-organ injury 45.

AxxzNeica (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 19:01

N Engl J Med 333:537, 1995Creinin MD, Vittinghoff E, Galbraith S, et al: A randomized controlled trial comparing misoprostol 3 and 7 days following methotrexate for early abortion.
the best policyManufacturers make generic drugs available to <a href="https://prednisonenow365.top/ ">how to take prednisone 10mg for 5 days</a> to get low prices for this effective treatment
Behavioral toxicology and behavioral teratology are the fields of research that investigate the consequences of exposures to toxins, including cognition, learning, memory, and behavior.

AoolrogmA (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 19:06

Next: Symptoms of Hyperthermia Hyperthermia Intro Symptoms Causes Treatment Misdiagnosis Deaths Doctors Complications googletag.
Getting your medications from pharmacies with <a href="https://ampicillingo24.top/ ">ampicillin for acne dosage</a> at the lowest price
Heart disease is a leading cause of death for women, and yet women are more likely than men to dismiss pain or symptoms of heart problems, and to delay seeking medical help -- a "dangerous game" that experts say may have serious health implications.

WguuGearl (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 19:31

With fast access to an expanded up-to-date medical reference, the app has a fast user interface to aid in the process of differential diagnosis.
the best options provided by trustworthy pharmacies before you <a href="https://lyricaa24.top/ ">difference between lyrica and gabapentin</a> sold at maximum discounts by these pharmacies
If you're having any of these symptoms, see your health care provider physician, nurse practitioner, or certified nurse midwife as soon as possible.

AoolrogmA (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 19:57

Symptoms include: Bloating: Progesterone, the pregnancy hormone, often causes women to retain water and feel bloated during the first four weeks.
Identify price savings and <a href="https://ampicillingo24.top/ ">ampicillin oxidative stress</a> to treat your condition
I have had a loss of appetite, tender nipples, fatigue, slight nausea, constant thirst cotton mouth and mood swings develop over the past couple days.

WguuGearl (doğrulanmamış) Per, 15/08/2024 - 20:09

If no gestational cardiac activity is present, the patient can return in 4 weeks.
you healthy Exceptional offers from online pharmacies help you <a href="https://lyricaa24.top/ ">lyrica para que sirve</a> when you are done analyzing cost savings to get the best
Autism Speaks ATN clinicians have been studying how to help children with autism sleep better.

Yeni yorum ekle

Bu alanın içeriği gizlenecek, genel görünümde yer almayacaktır.

Plain text

  • Hiç bir HTML etiketine izin verilmez
  • Web sayfası adresleri ve e-posta adresleri otomatik olarak bağlantılara dönüşür.
  • Satır ve paragraflar otomatik olarak bölünür.