TTB ve İstanbul Tabip Odası Yöneticilerinin Demokrasi Anlayışlarındaki Çarpıklık

Tıp Kurumu Başkanı Dr. Mehmet Altınok yazdı...

Türk Tabipleri Birliği (TTB) Merkez Konseyi,  Türkiye Barolar Birliği (TBB) ve TTB başta olmak üzere meslek odaları seçimlerinde nispi temsil sistemine ilişkin yasal düzenleme hazırlıklarıyla ilgili olarak 6 Mayıs 2020’de yaptığı açıklamada:“Tabip Odalarının, Baroların ve TMMOB’un seçim süreçlerine müdahale etmeye yeltenmenin, Türkiye’yi beşinci sınıf demokrasiler grubuna dâhil etme çabasından öteye bir anlam taşımadığı, hiç kimsenin TTB ve meslek odalarının emeğini ve ülkemiz demokrasi birikimini yok saymaya hakkı olmadığını belirterek, “İktidarın ‘makbul’ ve her uygulamasına alkış tutacak TTB, TMMOB ve Baro yönetimi arzusunu anlıyoruz. Ancak bizlerin gerek meslektaşlarımıza ve gerekse de seslerini duyuramayan milyonlarca yurttaşımıza verilmiş sözümüz, hekimliği toplumdan yana ve hiçbir baskı altında kalmadan yapacağımıza dair yeminimiz var. Bunun için de bilimsel bilgiye dayalı olarak yanlışa yanlış eksiğe eksik demeyi sürdürüp, toplum yararına yapılması gerekenleri açıklamaya, talep ve takip etmeye devam edeceğiz. Öncelikle söylememiz gerekir ki TTB olarak, 81 ili temsil eden 65 tabip odamızla birlikte, 2 yılda bir tabip odasına üye her hekimin doğrudan oy kullanarak yönetimleri belirlediği, hiçbir yöneticisinin ömür boyu yönetici kalmaya yeltenmediği ve yasal olarak da 2 dönem art arda toplam 4 yıldan fazla yöneticilik yapamadığı ülkemizin ve belki dünyanın en demokratik seçim ve temsil sistemine sahip kurumlarıyız."  ifadelerine yer verildi.

İstanbul Tabip Odası (İTO) Yönetim Kurulu da aynı gün yaptığı açıklamada:  "Hekimlerin İradesine Saygı Oyların Yüzde 51’ini Alan Bütün Ülkeyi Yönetecek Oyların Yüzde 70’ini Alan Tabip Odasını Yönetemeyecek! iddiasını öne sürdü.  Meclis'te neticelenmeyi bekleyen pek çok düzenleme bulunuyor. Bunlardan birisi de barolar ve tabip odaları başta olmak üzere yapılarının belirlenmesidir. Bu çalışmayı tekrar ele almalı, en kısa sürede Meclis'in takdirine sunmalıyız.” AKP Başkanı Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan dün böyle söylemiş. Sözlerinin ayrıntılarını, hangi mahfillerde ne tür hazırlıklar yapıldığını bilmiyoruz. Ancak öncelikli iki hevesin meslek birliklerinde büyük odaların delege sayılarını düşürmek ve nispi temsil sistemi getirmek olduğunu duyuyoruz. Tabip odası seçimleri tabip odası yönetimleri tarafından değil, 6023 sayılı Türk Tabipleri Birliği (TTB) Kanunu gereğince tabip odasının bulunduğu ilçe seçim kurulu tarafından yapılmaktadır. TTB Kanunu’nun TTB delege sayılarını belirleyen 60. Maddesi en son 2006 yılında AKP döneminde düzenlenmiştir. Maddeye göre üye sayısı 200'e kadar olanlar tabip odaları 3, üye sayısı 500'e kadar olanlar 5, üye sayısı 1.000'e kadar olanlar 7, üye sayısı 1.000'den sonraki her 1.000 kişi için birer delege seçilmekte, tabip odaları başkanları da doğal delege olmaktadır. TTB’nin toplam üye sayısı 110 bin, son TTB seçimlerinde toplam delege sayısı 486;  İstanbul Tabip Odası’nın toplam üye sayısı 31.000, toplam delege sayısı ise 37’dir. Görüldüğü gibi, İstanbul Tabip Odası’nın toplam üye sayısı TTB’nin toplam üye sayısının yüzde 28,1 iken delege sayısı yüzde 7,6’sıdır. (Eğer yandaş grupların önerdiği “nispi temsil” sistemi delege sayılarında uygulansa İTO’nun toplam delege sayısının 136 olması gerekirdi.) Tabip odası seçimlerinde delegeler değil bütün üyeler oy kullanmaktadır. Seçimlerde hekimler kendi aralarında “listeler” oluşturmakta ancak seçim bu listelerin sandığa atılmasıyla değil listelerde yer alan aday isimlerinin oy pusulasına yazılmasıyla; yani “listeler”le  değil “adaylar”la yapılmaktadır. Hekimler bir “liste”de yer alan adayların tamamını olabildiği gibi farklı “listeler”de yer alan adayları da oy pusulasına yazabilmekte, bir başka ifadeyle “karışık oy” kullanabilmektedirler. Böylece, birçok tabip odası seçiminde, farklı listede yer alan adaylar kurullara seçilebilmektedir." iddiasında bulundu.

İTO yöneticilerinin aday isimlerinin pusulaya tek tek yazılması ve seçmenlerin dilerse karma oy da kullanabilmesi nedeniyle seçimlerin listelerle değil adaylarla yapıldığı iddiası gülünçtür. Zira tabip odası seçimlerine gruplarla girilmekte ancak yasaya karşı hile (hülle) yapılarak sanki tek tek adaylarla seçim yapılıyor görüntüsü verilmektedir. Genellikle  kullanılan oyların çok büyük bir oranı blok oylar, az bir oranı karma oylardır. Dolayısıyla yasanın açık hükmüne rağmen fiili durum haline gelen “Gruplarla Seçim”in yasal düzenleme içinde yer alması yerinde olacaktır. Elbette bağımsız adaylar da seçime girebilir bu koşullarda.  

En son İTO seçimleri 15 Nisan 2018'de yapılmıştı. İTO resmi kayıtlarına göre odanın yaklaşık 34 bin üyesi vardı.. Bu üyeler arasında 1900 doğumlu 40-50 yıl önce hayatını kaybetmiş hekimler ve bir dönem İTO'ya üye olup İstanbul'dan ayrılan ancak üyelik ilişkisini kesmeyen oldukça çok sayıda hayali üyeler de vardı. İstanbul Tabip Odası yönetimi basında skandalın ortaya çıkması üzerine ölen üyelerin üyeliklerini düşürme hakkımız yok, ancak varisleri başvuruda bulunursa ya da resmi kurumlardan belge ve bilgi alınırsa üyeliklerini düşürebiliyoruz gibi gülünç gerekçelerle var olan durumu örtbas etme telaşına düşmüştü. Yani bir yandan çoğunluk sisteminin getirdiği avantajlar sonuna kadar kullanılıyor bir yandan da kimi ölmüş kimi İstanbul’dan ayrılmış hayali üyelerle oluşturulan seçmen kütükleriyle seçim yapılıyor ve bu hayali üyelikler üzerinden TTB kurullarını belirleyecek olan delege sayıları da artırılmış oluyordu. İTO Yönetim Kurulu’nun nispi temsil sistemine ilişkin açıklamasında halen toplam üye sayısı 31 bin, toplam delege sayısı da 37 olarak gösteriliyor. Oysa ki Kurullara bakıldığında 40 delege aldıkları görülüyor. Bunun nedeni 2018 seçimlerindeki açıklamamızda vurguladığımız gibi seçimlere girerken fazladan üye göstererek (34 bin üye gösterildi) şimdi açıkladıkları 31 bin üyenin de üç binden fazla üzerine çıkmalarıdır. Böylece son açıklamalarıyla her bin üye için hak etmedikleri 3 delegeliği aldıklarını kendileri de itiraf etmiş oluyor. Dahası gerçek üye sayısı 31 binin daha da altında, hak edilmeyen delegelikler de daha fazla doğal olarak.

En son yapılan seçimlerde İTO seçimlerini bir kez daha kazanan "Demokratik Katılım Grubu" oyların % 57'sini alarak ezici çoğunluğun kendilerini desteklediğini açıkladı. Ancak kazın ayağı öyle değildi. İTO seçimlerine yalnızca 7265 hekim katılmıştı (%20). İTO üyelerinin ezici çoğunluğu (% 80) seçime katılmamıştı. TTB ve İTO’ya on yıllardır  demir atan bir zihniyet ve kadro 4124 oy olarak (Tüm üyelerin sadece % 12'si) bir kez daha seçim kazandı. Oda üyelerinin neredeyse % 90'ı bu kadroya destek vermemiş oldu bu seçimde de.

İTO yöneticileri, bu da yetmez, “Üyelerin % 28' i bizdeyken delegelerin sadece % 7.6'sı bizde, bu büyük haksızlık” diyor. Yani haksız bir çoğunluk seçim sistemiyle  İstanbul, Ankara  ve İzmir tabip odaları 81 ili temsil eden 65 tabip odasının yerine seçimlere düşük katılımın sağladığı avantaj sayesinde elde ettikleri delegelerle tek başına TTB yönetimini belirlesin diyorlar.

Aynı adaletsizlik oda seçimlerinin yanı sıra TTB Kurullarının seçildiği Büyük Kongrede de zincirleme devam ediyor. TTB’yi 30 yıldır yöneten “Grup” delegelerin % 55-60’ının desteği ile yönetimde kalıyor, delegelerin % 40-45’inin TTB kurullarında hiçbir temsiliyeti olmuyor.  Zaten 30 yıldır oda ve TTB seçimlerinde nispi temsil olmaması nedeniyle çoğunluk sisteminin getirdiği haksız bir avantajla TTB yönetimini ellerlinde tutuyorlar, bu da yetmez daha da fazlası olsun istiyorlar. İşte Etkin-Demokratik TTB masalı, kıl payı da olsa çoğunluk bizdeyse biz yönetiriz diğer gruplara söz hakkı tanımayız. Gerek İTO gerekse TTB açıklamaları demokrasi konusunda ne menem bir çifte standardın içinde olduklarının ibretlik vesikasıdır. Zira bu tablo meslek örgütümüzde demokratik katılım, temsiliyet ve meşruiyetin ne kadar çarpıtılmış hale getirildiğinin açık bir kanıtı niteliğindedir.

Bu vesileyle konu ile ilgili olarak 11 Nisan ve 16 Nisan 2018'de yaptığımız açıklamaları hatırlatma gereği duyduk. Zira İTO Yönetim Kurulu uzunca süredir yönetimde olan Demokratik Katılım Grubu'nun oyların % 60 ile % 75'ini yani büyük çoğunluğun desteğini aldığını ileri sürüyor. Oysa ki kazın ayağı öyle değil, zira seçimlere katılım sadece % 20, hekimlerin % 80'i seçimlere katılmıyor. Bu durumda toplam üyelerin sadece % 10-15’inin desteğini alarak on yıllardır oda ve TTB yönetimlerinde varlıklarını sürdürüyorlar. Bunun neresi demokrasi? Ayrıca en çok oy alan “Grup” tüm kurulları silme alsın, farklı eğilimdeki “Grupların” hiçbir temsiliyeti olmasın, nispi temsile karşıyız ne demek? Nasıl parlamenter sistemin tasfiye edildiği Cumhurbaşkanlığı Seçim Sisteminde kıl payı çoğunlukla tüm yetkilerin devri anti-demokratikse meslek örgütlerinde de aynı kıstaslar anti-demokratiktir. Çözüm parlamenter sistem içinde ve yerel yönetim seçimlerinde geçerli olan nispi temsil sisteminin hayata geçirilmesidir. Aksi takdirde çoğunluk sistemiyle tüm yetkilerin Başkanlık bünyesinde toplandığı rejime karşı çıkışınız da gülünç ve tuhaf olur.

Dr. Mehmet Altınok

Tıp Kurumu Başkanı