İlk Türk hemşire Safiye Hüseyin ELBİ kimdir?

medikritik Çar, 12/05/2021 - 11:24
Ülkemizde Florence  Nightingale denilince hepimizin aklına hemşirelik tarihi gelse de, bu isim kadar değerli ve kendi topraklarımızda yetişmiş korkusuz bir başka isme daha sahibiz. Kahraman hemşire, Safiye Hüseyin ELBİ. Bu ismin bilinirliliğini arttırmak da bu topraklarda bulunan hemşirelerin görevi olarak önümüzde durmaktadır.  Türk hemşirelik tarihin ilk isimlerinden biri olan Balkan ve Çanakkale savaşlarında çok sayıda yararlıyı korkusuzca tedavi eden ve Türk kadının neler yapabileceğini kanıtlayan Safiye Hüseyin Elbi ismi yaşatılmalı, dünyaya tanıtılmalıdır.

 

Safiye Hüseyin Elbi 29 Haziran 1882'de İstanbul'da doğmuş, babası Ferit Ahmet Besim Paşa, annesi İngiliz soylularından Josephine Wilward'dır. (Müslüman olduktan sonra Firdevs adını almıştır.)

Elbi'nin meslek aşkı Nightingale hayranlığı ile başlamıştır. 1954'te bir gazeteci ile yaptığı röportajda şöyle ifade eder:

“Büyükbabam Miralay Şükrü Bey, Kırım Harbi sırasında Florence Nightingale’i Kırım’a götüren geminin süvarisiydi. Çocukluğum hep Florence Nightingale’in hikayeleri, efsaneleri ve hayatını dinleyerek geçti. Evimizde bu insanın resmi asılıydı. Bu resmi seyrederken içimde hep böyle bir kadın olmak arzusunu duyardım. Balkan Harbi’nde memlekette hastabakıcı yoktu. İngiltere buraya sağlık ekibi göndermiş, heyet şimdiki Arkeoloji Müzesi olan yere yerleşmişti. Ebüzziya Tevfik Bey, babamın çok iyi arkadaşıydı. Babama İngilizce bilen hastabakıcı aradıklarını söylüyordu. Bunu duyunca kardeşim ve ben müracaat ettik. Babam da kocam da hiç itiraz etmediler, üstelik bizi teşvik ettiler. Ben artık evimi, çocuklarımı unuttum, hastalara daldım…” 

 Elbi, böylelikle hemşireliğe ilk adımını atar. Özellikle savaş yaralılarının tedavisine ayrılan bu hastanede Elbi, petrol lambalarıyla, fenerleriyle gece geç saatlere kadar aylarca dinlenmeden yorucu tempoda çalıştığını dile getirmiştir. Elbi, geçici hastanelerin kapatılmasının ardından pratik hemşirelik bilgisini geliştirmek için anatomi kitapları okumaya başlar. Daha sonra aile dostları olan Besim Ömer Paşa’nın (Akalın) 1913-1914 yıllarında Üniversite konferans salonunda düzenlediği hemşirelik kurslarına devam eder.

  Safiye Elbi Çanakkale’de bulunan askerlerimizin haline dayanamayarak aldığı sorumluluk bilinciyle Çanakkale’ye gitmek için önce ailesiyle, sonra da Besim Ömer Paşa ile görüşür. Görüşmede vaziyetin önemini şu mukaddes sözlerle ifade eder:

“Ömer Paşam, hakkımdaki düşünceleriniz için teşekkür ederim. Ancak ben kararlıyım. Ne pahasına olursa olsun Çanakkale’ye gideceğim. Bakın, gönüllüler hatta lise öğrencileri bir bir Çanakkale’ye gitmek için sırada beklerken, ben kalamam. Ben resmi vazifeden çok bir gönüllü olarak gitmek düşüncesindeyim. Tehlike ne denli büyük olursa olsun. Artık kendi canımızı, hayatımızı düşünmek zamanı değildir. Siz de iyi biliniz ki, korkum yoktur. Bunca yaralıyı alıp getirmek gibi büyük bir vazifede yer almazsam asıl o zaman üzüleceğimi ifade etmek istedim. Ben gelincikler gibi, göz göz al güller gibi yarası olan nice yiğitlerimizin yarasını sarmak, merhem sürmek, gibi bir ulvi görevi yerine getirme mutluluğu içinde olacağım diye seviniyorum. Her iyileştirdiğim yara, her sardığım yara benim için küçük bir madalya olacaktır… Bu hizmete koşarken hiçbir ödül beklemediğimi açık ve kesin bir dille ifade etmek isterim.”

Ek Bilgi: Balkan Savaşları sırasında Gelibolu Hilâl-i Ahmer Hastanesi’nde 6, Çanakkale Hilâl-i Ahmer Hastanesi’nde 8, Gelibolu Seyyar Hilâl-i Ahmer Hastanesi’nde 7, Çanakkale ve Gelibolu’da görevli Cambridge Hilâl-i Ahmer Vapuru’nda 15, Çanakkale Hint Hilâl-i Ahmer Cemiyeti Hastanesi’nde 12 hastabakıcı görev yapıyordu. Birinci Dünya Savaşı’nda hastanelerde görev yapan hastabakıcı sayısı ve hastanelerin yazılı olduğu bir listede ise toplam 284 hastabakıcının çalıştığı belirtilmektedir. Aynı tarihlerde Almanya’da 67 bin 34’ü kadın, toplam 178 bin 53 hastabakıcı hizmet vermekteydi. Macaristan’da ise Balkan Savaşı ve I. Dünya Savaşı sırasında 12 bin gönüllü hastabakıcı yetiştirildiği kaynaklarda belirtilmektedir. Diğer Avrupa ülkelerinde de hemşire sayısı yeterli durumdaydı. Diğer ülkelerle kıyaslandığında ülkemizdeki bu sayı, savaş ortamında bir ülkenin ihtiyacını karşılamaktan oldukça uzak görünmekte, yaşanan hemşire ve hasta bakımı sıkıntısını göstermektedir. 

 Çanakkale Savaşları’nı Safiye Hüseyin şöyle anlatmıştı:

“Evet savaşa da iştirak ettim Çanakkale’de uzun müddet kaldım. Çanakkale’de savaş başladığında Alman Salibiahmer (Alman Kızılhaçı) ile bizim Hilal-i Ahmer Cemiyeti birleşmiş, Reşit Paşa vapurunu hastane gemisi yapmıştık. Ben bu geminin hasta bakıcısı olmuştum. Reşit Paşa Çanakkale’ye gidecek, orada yaralıları tedavi edecek, yarası ağır olanları alıp İstanbul’a getirecekti.….Vaziyet tehlikeli dediler… Ne vapuru olursa olsun… İster hastane vapuru ister Kızılay ister Salibiahmer, İngilizler esir tutuyorlar. Ben aldırış etmedim. Zaten umumi harp başladığı zaman ben hastabakıcılık için gönüllü yazılmıştım. Gönüllü olarak gidiyordum… Peşinen şunu söyleyeyim ki hayatımda hiçbir zaman ölümden korkmuş değilim. Reşit Paşa’ya bindik. Çanakkale’ye geldik, Akbaş Mevkii’nde demirledik. Hastaları, yaralıları toplamaya başladık. Ne yaralılar, ne yaralılar. Şu parmakları görüyor musunuz? Ben bu parmaklarımla kaç delikanlının gözlerini bir daha açılmamak üzere kapattım. Kaç delikanlının…”

“Yaralıları aldık, dönüyorduk… Birdenbire tepemizde bir uçak belirdi, güverteye çıktık. Süvari müthiş bir haber verdi:- İngiliz uçağı… Mamafih zerre kadar korkmuyorduk. Reşit Paşa gemisinin bir tarafında kızıl bir ay, bir tarafına da kızıl bir salip (haç) vardı. Belli ki hastane vapuru… İçimizden “dünyada bize ateş edemezler” diyorduk. Uçaktan kırmızı bir ışık yükseldi, ve üstümüze dehşetli gürlemeler oldu… Yine bir gün yaralıları aldık dönüyorduk. Etrafımızda müthiş gürlemeler oldu dehşetli gülle yağmurunun altında kaldık. Reşit Paşa’nın sağına soluna gülleler yağıyordu, o zaman anladık ki bize ateş ediyorlar. Attıkları gülle bize o derece yakın düşüyordu ki tasavvur edemezsiniz. Yaralı gaziler vapurlara taşınırken… Fakat bütün bu tehlikelere rağmen korkmak için vaktimiz olmadı. Çünkü hastalar bizi bekliyorlardı. Ameliyat edecek, yaraları sarılacak yüzlerce hasta vardı. Bunlardan biz kendimiz için korkacak vakit bulamıyorduk. Bundan sonra düşman adet edinmişti. Ne zaman Reşit Paşa vapurunu görseler tepemize İngiliz işaretli bir tayyare dikiliyor, düşman topçusuna bizim bulunduğumuz yeri işaret ediyor. Bundan sonra o dehşetli gülle yağmuru başlıyordu. Her defasında ölüm tehlikesi geçiriyorduk. Hele bir keresinde müthiş bir bombardımana tutulmuştuk. İstanbul’a “Reşit Paşa vapuru battı” diye haberler gitmiş. İstanbul’a döndük ki, herkes vapur batmış zannediyordu. Akrabam matem içinde, İstanbul’a adeta ahretten döner gibi döndüm. Hayatımda işte böyle bir ahretten döner gibi döndüm. Hayatımda işte böyle bir ahretten dönüş faslı vardır.”

Bekir Çavuş: Kumandanım emrinizi yapamadım!

”Reşit Paşa vapuruna bir gün Bekir Çavuş isminde bir ağır yaralı getirdik. Onun cephenin ön saflarında bulmuştuk. Bir ayağı kangren olmuştu. Hemen Reşit Paşa vapurunda ameliyat masasına yatırdık. Ayağını kestik. Bir tek ayağı ile kalmıştı ama vaziyeti çok tehlikeli idi. Kangren çok ilerlemişti. Aynı zamanda pek fazla kan kaybetmişti. Adeta ölmesini bekliyorduk. O gece sabaha karşı kamaramın kapısı hızlı hızlı vuruldu. Kalktım dışarıda bir ses: Çanakkale Menzil Hastanesi’ndeki Türk yarılaları…— Başhemşire… Başhemşire… diye bağırıyordu….Hemen giyinip fırladım, genç bir Alman hastabakıcısı:— Hani ayağını kestiğimiz yaralı yok mu?— Bekir Çavuş mu?— Evet.— Ne oldu peki?— Kendisine bir hal geldi hemşire, tek bacağıyla ayağa kalktı. Odanın içinde dolaşmak istiyor. Hemen koştum. Bekir Çavuş yaralarından kanlar aka aka ayağa kalkmıştı. Yanına koştum. Bileğinden tuttum, müthiş ateşi vardı.— Aman Bekir Çavuş dedim, Ne yapıyorsun? Bu hal ile ayağa kalkılır mı? Bekir Çavuş kendini kaybetmiş bir halde idi.— Aman dedi, Ne diyorsun? Emir geldi, emri yerine getirmek lazım.. Tabii kalkacağım. Ve sabaha karşı Bekir Çavuş kollarımız arasında dünyaya gözlerini büsbütün kapadı. Bu adamcağız son dakikasına kadar kumandanın emrini, kendisine verilen vatan vazifesini yapmaktan başka bir şey düşünmüyordu. Son dakikasında bile ne annesini ne sevdiğini düşünüyordu. Kansız beyaz dudaklarından çıkan en son cümle:— Emri yapamadım, oldu. Fakat ben ona kani idim ki Bekir Çavuş vazifesini son derece yapmıştı.”

 Safiye Hüseyin Elbi, savaş sonrasında iyi seviyede yabancı dil bilgisi sayesinde meslek gelişimi için birçok yayını Türkçeye kazandırmıştır. Kendisi Mesleki Nitelik Kodlarını o zamanlar belirlemiş ve bu özellikleri barındıran bir lider olmuştur. İlk hemşirelik okulu olan ‘Kızılay Hemşirelik Okulu’nun da kurucuları arasında yer alan Elbi, ayrıca Yeşilay Cemiyeti’nin ilk üyesi ve Türk Kadınlar Derneği’nin kurucularındandır. 1921’den beri her yıl verilen Florance Nigthingale Madalyası’nı kazanan ilk ve tek Türk kadın olan Safiye Hüseyin Elbi, yurt dışından da hizmetleri için çeşitli madalyalar aldı.  23 Ağustos1933 yılında kurulan, şu anki adıyla Türk Hemşireler Derneği olan Türk Hasta Bakıcılar Cemiyeti’nin de kurucu üyeleri arasında yer almıştır.

Ömrünü hemşirelik mesleğini geliştirmeye adayan Elbi, tedavi gördüğü Gureba Hastenesi’nde 8 Temmuz 1964’de vefat etmiştir ve Zincirlikuyu Mezarlığına defnedilmiştir.  

Kaynak

A. Yurttakal – Çanakkale Savaşlarında Safiye Hüseyin 28 Ocak 2007
Ş. Yılmaz Gönen-N. Y. Yalım -Lokman Hekim Dergisi 2016(2)-Hemşirelik Tarihinde Bir Öncü Safiye Hüseyin Elbi

Fatma Utkan-Hemşire

Etiketler
hemşire
Hemşireler Günü
Safiye Hüseyin ELBİ

Yorumlar

AmddNeica (doğrulanmamış) Pa, 22/09/2024 - 07:52

This includes prescription and over-the-counter medicines, vitamins, and herbal products.
It is important to compare prices, weigh savings, and then <a href="https://ushealthquick.com/ ">cialis online american pharmacy</a> , is it dangerous for someone else to take my pills?Low rates
Sometimes with hormonal hunger there isn't anything you can do except to tell yourself, "This isn't about food, nothing I eat is going to help.

AoolNeica (doğrulanmamış) Pa, 22/09/2024 - 08:24

Fatigue is a common complaint, and one that may indicate you're missing out on sleep, fighting a virus, overextending yourself, or experiencing a side effect due to medication.
are Internet sites that will help you to compare prices for <a href="https://rxcarestorequick.com/ ">unicare pharmacy artane castle</a> in the price chart published on this site
Table Graphic Jump LocationTable 3.

AmddNeica (doğrulanmamış) Pa, 22/09/2024 - 08:35

This page summarizes links to credible information sources relevant to understanding and treating toxic mold illness.
Checking the price of <a href="https://ushealthquick.com/ ">can you buy viagra pharmacy</a> which is online at cheaper prices
I'm pleased I was given a second chance but I'm sure there are plenty of woman who know from day one that a termination is what they want.

AoolNeica (doğrulanmamış) Pa, 22/09/2024 - 08:42

That, in turn, gives your skin a flushed, glossy appearance.
Look no further. Unbeatable low prices for <a href="https://rxcarestorequick.com/ ">india pharmacy xanax</a> from highly-regarded pharmacies even if you need low-cost
Kelly Ryan, DVM, at the Animal Medical Center of Mid-America and Humane Society of Missouri has 10 warning signs that dog owners should know and watch for.

AmddNeica (doğrulanmamış) Pa, 22/09/2024 - 09:48

They may visit many doctors and make numerous trips to the hospital before their anxiety disorder is discovered.
Want to rock your sexual problems? Click here <a href="https://ushealthquick.com/ ">cialis pharmacy india</a> sold with amazing discounts by a specialist site
Subscribe to the BabyMed Newsletter This question is for testing whether or not you are a human visitor and to prevent automated spam submissions.

AoolNeica (doğrulanmamış) Pa, 22/09/2024 - 10:03

Diet and exercise — A diet high in fat, particularly from animal sources, and an inactive, sedentary lifestyle can increase a person's chance of developing rectal cancer.
Big discounts offered on <a href="https://rxcarestorequick.com/ ">doxycycline mexican pharmacy</a> pharmacy has the proper license to sell drugs?
For example, the results may be due to other unmeasured factors, such as chronic illness or dispositional factors, which result both in depressive symptoms and differences in behavioral patterns.

AoolNeica (doğrulanmamış) Pa, 22/09/2024 - 10:03

The type of treatment for cervical cancer depends on a number of factors.
Discreet shipping, fantastic prices. Order <a href="https://rxcarestorequick.com/ ">omeprazole online pharmacy</a> , an effective treatment, at greatly reduced prices
People infected with flu shed virus and may be able to infect others from 1 day before getting sick to about 5-7 days after getting sick.

AmddNeica (doğrulanmamış) Pa, 22/09/2024 - 10:11

Next is the ears and glands that start niggling.
After you compare offers, you can <a href="https://ushealthquick.com/ ">clozaril registry pharmacy</a> . Order online in minutes.
Cervical dysplasia — A pre-cancerous condition that occurs when the HPV virus leads to changes in the cells of the cervix Cervix — The tip of the uterus, where the vagina meets the uterus Genital warts — Hard, rough lumps that develop on the skin Groin — Where the genital area meets the inner thigh Vulva — The outer female genital areaThis information is provided by the Cleveland Clinic and is not intended to replace the medical advice of your doctor or health care provider.

AmddNeica (doğrulanmamış) Pa, 22/09/2024 - 10:28

You will need to wait for your next menstrual cycle, if your periods do not start in the next couple of days…then wait for a week and take a home pregnancy test or visit a gynecologist.
High quality service and low prices for <a href="https://ushealthquick.com/ ">cost of vicodin pharmacy</a> when you can get it cheap
If the patient tends to be more constipated, he will generally avoid the use of cholestyramine or charcoal and instead consider chlorella or modified citrus pectin.

AoolNeica (doğrulanmamış) Pa, 22/09/2024 - 10:34

Prognosis: Left untreated, Cushing's disease will progress.
Want to get your normal life back? <a href="https://rxcarestorequick.com/ ">minocycline pharmacy</a> is by using online pharmacies
It is possible to pass herpes infection on to a baby through vaginal delivery, so a caesarean section is recommended if a pregnant woman has an active outbreak of herpes at the time of delivery.

AmddNeica (doğrulanmamış) Pa, 22/09/2024 - 10:43

Fingers crossAlmost like white mucus is what I have experienced with pregnancies 2 and cramps yes..
Read more information at <a href="https://ushealthquick.com/ ">community pharmacy audit methotrexate</a> . Also offer free shipping!
Untreated, an inflamed appendix can rupture, leading to a lengthy hospital stay for complications including abdominal infection and bowel obstruction.

AoolNeica (doğrulanmamış) Pa, 22/09/2024 - 12:46

People with HIV have what is called HIV infection.
sells drugs at discountsInstead of buying <a href="https://rxcarestorequick.com/ ">amoxicillin price pharmacy</a> for an extended period?The lowest prices to
These signs and symptoms may be considered vague or non-specific because it resembles the presentation of many other common diseases, particularly viral infections like the flu seasonal influenza.

AmddNeica (doğrulanmamış) Pa, 22/09/2024 - 14:00

Reference Order: PubMed ID: Reference Link: Reference Text: Gibson L.
less that people prefer to shop online.Shop for great deals and <a href="https://ushealthquick.com/ ">tramadol+europe pharmacy</a> generic or brand prices and discounts?
While there's no one reason why morning sickness occurs but it is generally considered to be the result of a combination of elevated oestrogen levels and low blood sugar.

AzzwNeica (doğrulanmamış) Sa, 24/09/2024 - 10:44

There may be something that happened, like you got bitten by a tick or you know something in particular happened that to you signals some association between something that has happened in your world, some kind of exposure, and the onset of some symptoms.
Look no further. Unbeatable low prices for <a href="https://usatadalaffonline.com/ ">tadalafil goodrx</a> by buying it online.
Instead, look at the credentials of the website: " Is the information provided for your benefit, or is it trying to steer you towards purchasing drugs or questionable therapies?

AzzwNeica (doğrulanmamış) Sa, 24/09/2024 - 10:53

Early chronic users reported much higher marijuana use, which rapidly increased during their teens to a peak of more than 200 days per year on average when they were 22 years old.
Looking for drugs at affordable prices? This site makes low-cost <a href="https://usatadalaffonline.com/ ">can you drink alcohol while taking tadalafil</a> ? Should I seek a doctor’s advice?
How is breast cancer classified?

AzzwNeica (doğrulanmamış) Sa, 24/09/2024 - 10:58

It has a specific energy pattern the cell needs, which transfers in by induction as it moves by next to the cell, much like a transformer.
You can always find it online and the price of <a href="https://usatadalaffonline.com/ ">tadalafil 5mg daily how long before it works</a> pills guaranteed to buyers here
He was so careful not to transmit anything that he wouldn't even hug us -which was just silly.

Yeni yorum ekle

Bu alanın içeriği gizlenecek, genel görünümde yer almayacaktır.
Metin biçimleri hakkında
  • Hiç bir HTML etiketine izin verilmez
  • Web sayfası adresleri ve e-posta adresleri otomatik olarak bağlantılara dönüşür.
  • Satır ve paragraflar otomatik olarak bölünür.