Eski çağda hastalıklar

Dr. Eren Fırat'ın "Eski çağda hastalıklar" başlıklı köşe yazısını sizlerle paylaşıyoruz.

Eski çağlarda insanlar, hayatın başlangıcı, doğa, doğal olaylar, ay, dünya, yıldızlar, güneş, bulaşıcı hastalıklar ve ölüm gibi kavramlar üzerinde durmuşlar, içinde bulunduğu veya yakın ilişkide oldukları toplumların törelerine göre bazı açıklamalar ve yorumlar yapmışlar, bunlara inanmışlardır. Çözümleyemedikleri konularda, bunları, insan veya doğaüstü kuvvetlere, ilâhlara, cinlere ve şeytanlara veya mucizelere bağlamışlardır. Hastalıklar ve ölümlerin, tanrılar veya insanüstü güçler tarafından, yeryüzündeki kötü kişilere ceza olarak gönderildiğine inanmışlar ve bu inançlarını da yüzyıllar boyu devam ettirmişlerdir. Kötülüklerden ve kötü ruhlardan kurtulmak için, bu insanüstü kuvvetlere tapılması, adak verilmesi korku ve saygı duyulması ve dua edilmesi, o devirlere ait dinsel kişiler tarafından sıkı bir şekilde öğütlenirdi. Bu amaçları gerçekleştirmek için, özel yerler, tapınaklar yapıldığı gibi, tanrıların gazabından korunmak için de çeşitli hayvanların yanı sıra bazen insanlar da kurban edilirdi.

Milattan Önce 8000-7000 yılları arasında Mezopotamya bölgesinde yaşayan insanların hastalıklar, ölümler ve bunların nedenleri hakkındaki bilgi ve görüşleri yok denecek kadar azdı. Bunların, insanüstü kuvvetler tarafından oluşturulduklarına inanıyorlar, bunlardan korkuyorlar ve bu duygularını da saygı ve tapınma tarzında gösteriyorlardı. Zamanla, bazı bitki ve hayvanların zehirleyici nitelikte olduklarını ve bir kısım bitkilerin de bazı hastalıklara iyi geldiğini öğrenmiş ve böylece, yenecek veya yenmeyecek, bitki ve meyveleri belirlemişler ve hastalıkların sağaltımında kullanılacak olanları da saptamışlardır. İlkel yaşantının hüküm sürdüğü bu dönemde hayata, doğaya ve doğal olaylara insan üstü kuvvetlerin hakim olduğuna inanılırdı.

EN ESKİ PAPİRÜSTE PARAZİTER HASTALIKLAR

Eski Mısırlılar döneminde (MÖ. 3400-2450), bazı sağlık kurallarının konulduğu ve bunlara titizlikle uyulduğu papirüslerden anlaşılmaktadır. En eski papirüs olan Kuhn papirüsünde (MÖ. 1900) köpeklerdeki paraziter hastalıklardan ve muhtemelen, sığırlardaki sığır vebasından bahsedilmektedir. Bunların sağaltımı için hayvanların kendi hallerine bırakılması ve tütsü edilmeleri önerilmektedir. Smith papirüsünde (MÖ.1700) yaraların sağaltımında taze etin, ve hemorajilerde koterizasyonun kullanılabileceğine dair bilgiler bulunmaktadır. Bu papirüs, o devirlere ait bazı önemli tıbbi bilgiler de vermektedir. Ebers papirüsünde (MÖ. 1550), hastalıkların esas nedenlerinin şeytanlar olduğu ve hastalıkların ancak sihir ve dualarla giderilebileceği belirtilmektedir. Bazı hastalıkların tedavisinde sinek ve timsah pisliklerinin ve farelerin yararlı olacağına da inanılıyordu. Hayat soluğunun da sağ kulaktan çıktığı zannediliyordu. Heredot'un eserlerinde, Mısırlıların tuzu antiseptik olarak kullandıkları belirtilmektedir. Elliot Smith tarafından bulunan ve MÖ. 1000 yılına ait olduğu sanılan mumyalarda spinal tüberkulozise rastlandığı açıklanmıştır.

ESKİ YUNAN TIBBI

Eski Yunanlılar dönemi MÖ. 3400 yıllarına kadar uzanmaktadır. Ancak, bu periyoda ait bilgiler pek yeterli değildir. MÖ. 1850-1400 yıllarında bazı sağlık kurallarının konulduğu, ventilasyona dikkat edildiği, ark ve kanalların açıldığı, mabetlerin ve yerleşim yerlerinin kaynak su ve ağaçlık yerlerde kurulmasına özen gösterildiği anlaşılmaktadır. Tababet ve tedavinin kurucusu veya babası sayılan Hipokrat (Hippocrates, MÖ. 460-377), halk sağlığı ve hastalıkları konusunda 7 cilt kitap yazmış ve bunlarda sıtma, lekeli humma, çiçek, veba, tutarak ve akciğer veremine ait bilgilere yer vermiştir. Tıp alanına deneysel yöntem, gözlem ve araştırma prensiplerini getirmiş olan Hipokrat, hastalıkları vücüdun vital sıvılarındaki bozukluklara bağlamış ve hastalıkları akut, kronik, epidemik ve endemik olarak sınıflandırmıştır. Ayrıca, yaraların sağaltımında kaynatılmış su ile irrigasyonu, operatörlerinin ellerini ve tırnaklarını temizlemelerini, yaraların etrafına bazı ilaçların sürülmesi gerektiğini de vurgulamıştır. Bilgin, hastalıkların topraktan çıkan fena hava ile su, yıldız, rüzgarların yönü ve mevsimlerin etkisiyle oluştuğuna da inanmıştır. Aristo (Aristoteles, MÖ. 384-322), veba, lepra, verem, trahom ve uyuz hastalıkları ve bunların bulaşma tarzları hakkında bazı açıklayıcı bilgiler vermiştir. Ayrıca, temasla bulaşmaya da dikkati çekmiş ve vebalı hastaların soluk havasının bulaşıcı olduğunu da belirtmiştir. Empedokles (Empedocles, MÖ. 450-?), Sicilya'da bataklıkların kurutulmasının malaryayı kontrol altına alacağına değinmiş ve malarya ile bataklıklar arasında bir ilişkinin varlığını gözlemiştir. Aristofan (Aristophanes, MÖ. 422-385) malarya ve bulaşması hakkında bilgiler vermiştir. Eskülap (Esclepiades, MÖ. 124), Temison (Themison, MÖ. 143-23) ve Tesalus, (Thesallus, MS. 60) gibi düşünürler vücudun doğal delikleri arasındaki uyumun değişmesinin hastalık ve ölümlerin nedeni olacağıdır.

HİTİTLER ANTİBİYOTİK KULLANIYORDU

Anadolu'da büyük bir imparatorluk kuran Hititler (Etiler, MÖ. 2000) hastalıkların ilahi kuvvetler tarafından oluşturulduğuna inanırlardı. Hititler infeksiyon hastalıklarını tanıyan antibiotik özelliği gösteren maddeleri kullanmayı biliyorlardı.

Eski İbraniler (MÖ. 1500), Babillilerin hastalıkların nedenleri ve ölümler hakkındaki görüşlerini, genellikle, benimsemişlerdi. Bu dönemde, hastalıklardan korunmak için bazı kuralların konulduğu ve adli tıbba ait de bazı esasların saptandığı açıklanmaktadır. Ancak, İbraniler arasında, hastalıkların günahkâr insanlara, ilâhi kuvvetler tarafından gönderildiği görüşü yaygındı. Liviticus'un kitabında, doğumdan sonra kadınların çok iyi temizlenmeleri gerektiğine, menstrasyon hijyenine, bulaşıcı hastalıklardan korunmaya, temiz olmayan eşyalara dokunmamaya, izolasyon ve dezenfeksiyonun bazı hastalıkların (veba, uyuz, antraks, sara, trahom, verem, frengi) kontrolünde gerekli olduğuna dair bazı açıklamalar bulunmaktadır. Bu dönemde, difteri, lepra, gonore ve diare bilinmekteydi.

Hindular (MÖ. 1500) döneminde, Sanskrit'ler de, hastalıkların nedenleri olarak şeytanlar, cinler ve büyücüler gösterilmektedir. Büyük Kral Asoka (MÖ. 269-232) zamanında hayvan hastanelerinin kurulduğu ve tarihi yazılarda tedavi ile ilişkili bazı bilgilerin bulunduğu açıklanmıştır. Hindistan ve Seylan'da MS. 368'de, hastanelerin kurulduğu belirtilmektedir. Sustrata (MS. 500) doğal ve doğaüstü olarak 120 hastalık bildirilmiştir.

ESKİ ÇİN’DE KAN DOLAŞIMI HAKKINDA BİLGİ

Eski Çin Medeniyeti (MÖ. 3000-2000) döneminde yazılan "Materia Medika" adlı kitapta kan dolaşımına ait bilgiler verilmekte, dolaşımın kanın kontrolünde yapıldığı, kanın sürekli ve günde bir defa dolaştığı bildirilmektedir. Ayrıca, kitapta, akupunktur ve nabız hakkında da bazı bilgilere yer verilmiştir. Bu dönemde, Çin'de frengi, gonore ve çiçek hastalıkları bilinmekte ve bunlara karşı bazı önlemlerin de alınmakta olduğu belirtilmektedir. Milattan Sonra 2. asırda haşhaşın ağrı kesici olarak kullanıldığı da zannedilmektedir. Wong Too (MS. 752), insan ve hayvanlarda rastlanılan hastalıklar ve bunların sağaltım yöntemlerini "Dış Alemlerin Sırları" adlı eserinde 40 bölümlük bir yazıda toplamıştır. Konfüçyüs (MÖ. 571-479) döneminde kuduzun tanındığı ve bazı önlemlerin alındığı bilinmektedir. Eski Çin döneminde, hastalıkların nedeni olarak, erkek ve olumsuz unsur olan Yang ile dişi ve olumlu öğe olan Yu'nun arasındaki düzenin bozulmasına bağlanmaktadır.

Milattan önceki Türklerde, insan ve hayvanlardaki hastalıklara ve jeolojik ve meteorolojik olaylar ile fena ruhların (Erklik) yol açtığına inanılırdı. İyi ruhlar ise insan ve hayvanları korurlardı. Ülgen en büyük tanrıyı, Erklik de kötülükleri temsil ederdi. Şamanlar, kötü ruhların yaptıkları fenalıkları ve hastalıkları önlerlerdi. Ruhlara inanma temeli üzerine kurulan Şamanizm'de şamanlar (ruhlarla ilişki kurabilen dinsel kişiler), hastaları iyi etmek için çeşitli dualar okur, danslar yapar ve eşyaları ateşten geçirirlerdi.

Müslümanlık döneminde, insan ve hayvan hastalıkları hakkında birçok yazılar yazılmış ve gözlemler yapılmıştır. İlk hastanenin Şam'da MS. 707'de kurulmuş olduğu açıklanmıştır. Bağdat'da yaşamış olan Ebubekir Mehmet bin Zekeria El Razi (MS. 854-925), yazdığı "Tıp Ansiklopedisi'nde" çiçek ile kızamık hastalıklarını tanımlamış ve bulaşıcı hastalıkların fermentasyona benzediğini bildirmiştir. Buharalı İbni Sina (Avicenna, MS. 980-1038), bulaşıcı hastalıkların gözle görülmeyen kurtçuklardan ileri geldiğini ve korunmak için temizliğin önemli olduğunu vurgulamıştır. Ayrıca, yazdığı kitaplarda, bazı hastalıkları da (plörizi, verem, deri ve zührevi hastalıklar) tanımlamış ve korunmak için de bazı ilaç adlarını vermiştir. Abu Marvan İbn Zuhr (MS. 1094-1162), tıp konusunda 6 cilt kitap yazmış ve birçok hastalıkları da (mediastinal tümor, perikarditis, tüberkulozis, uyuz, vs.) tarif etmiştir. Ak Şemsettin (MS. 1453), kitabında malaryanın aynı bir bitki tohumu gibi, görülmeyen bir etkeni olduğunu ve vücuda girdikten sonra ürediğini açıklamıştır.

DR. EREN FIRAT

Yorumlar

open company in montenegro…

LeonardItest (doğrulanmamış) Çar, 08/01/2025 - 23:29

open company in montenegro online <a href=https://www.real-estate-in-montenegro.com/Page~~24-Business-and-company… registration in Montenegro</a>

teleprompter download <a…

RonaldTit (doğrulanmamış) Per, 09/01/2025 - 00:51

teleprompter download <a href=https://chromewebstore.google.com/detail/teleprompter-online/jdimgadkmd… online</a>

топ манхва 2011 <a href…

BurtonHenia (doğrulanmamış) Per, 09/01/2025 - 04:45

топ манхва 2011 <a href=https://com-x.life/comix-read/manhwa/>скачать манхву бесплатно исекай</a>

vintage haus <a href=https:/…

JamesBlign (doğrulanmamış) Per, 09/01/2025 - 06:02

vintage haus <a href=https://www.immobilien-in-montenegro-am-meer.com/>Montenegro immobilien</a>

Наш сервисный центр…

Ремонт гироскутеров (doğrulanmamış) Per, 09/01/2025 - 08:51

Наш сервисный центр предлагает надежный <a href=https://remont-giroskuterov-key.ru/>ремонт гироскутеров рядом</a> любых брендов и моделей. Мы понимаем, насколько необходимы вам ваши самобалансирующиеся скутеры, и стремимся предоставить услуги наилучшего качества. Наши опытные мастера оперативно и тщательно выполняют работу, используя только оригинальные запчасти, что обеспечивает надежность и долговечность наших услуг.
Наиболее распространенные поломки, с которыми сталкиваются владельцы гироскутеров, включают проблемы с батареей, неработающий двигатель, поломку контроллера, неработающие сенсоры и поломки корпуса. Для устранения этих поломок наши опытные мастера выполняют ремонт батарей, двигателей, контроллеров, гиросенсоров и механических компонентов. Обратившись к нам, вы получаете качественный и надежный мастер по ремонту гироскутеров с гарантией.
Подробная информация размещена на сайте: https://remont-giroskuterov-key.ru

Наши специалисты предлагает…

Ремонт гироску… (doğrulanmamış) Per, 09/01/2025 - 08:51

Наши специалисты предлагает профессиональный <a href=https://remont-giroskuterov-key.ru/>отремонтировать гироскутер</a> всех типов и брендов. Мы осознаем, насколько значимы для вас ваши самобалансирующиеся скутеры, и стремимся предоставить услуги высочайшего уровня. Наши опытные мастера работают быстро и аккуратно, используя только оригинальные запчасти, что предоставляет надежность и долговечность наших услуг.
Наиболее общие проблемы, с которыми сталкиваются обладатели самобалансирующихся скутеров, включают поломку аккумулятора, неисправности двигателя, поломку контроллера, неисправности сенсоров и поломки корпуса. Для устранения этих проблем наши квалифицированные специалисты проводят ремонт батарей, двигателей, контроллеров, гиросенсоров и механических компонентов. Доверив ремонт нам, вы гарантируете себе качественный и надежный официальный ремонт гироскутера на дому.
Подробная информация доступна на сайте: https://remont-giroskuterov-key.ru

лучший сайт для чтения…

Eugeneabult (doğrulanmamış) Per, 09/01/2025 - 17:04

лучший сайт для чтения манхвы фэнтези <a href=https://com-x.life/comix-read/manhwa/>новая манхва читать онлайн в России</a>

Ищете качественные <a href…

SidneyWappy (doğrulanmamış) Per, 09/01/2025 - 23:52

Ищете качественные <a href=https://steroids-price.ru/>стероиды для набора мышечной массы</a>? У нас вы найдете широкий выбор сертифицированной продукции для набора массы, сушки и улучшения спортивных результатов. Только проверенные бренды, доступные цены и быстрая доставка. Ваше здоровье и успех в спорте – наш приоритет! Заказывайте прямо сейчас!"

кращі фільми 2019 онлайн <a…

Matthewchode (doğrulanmamış) Cu, 10/01/2025 - 03:40

кращі фільми 2019 онлайн <a href=https://rezka-ua.com/>дивитися фільми онлайн безкоштовно мелодрами</a>

дивитися фільм безкоштовно…

Charleslor (doğrulanmamış) Cu, 10/01/2025 - 04:03

дивитися фільм безкоштовно історичні <a href=https://rezka-ua.com/>нові фільми онлайн у Full HD</a>

список мфо выдающих займы…

Georgebob (doğrulanmamış) Cu, 10/01/2025 - 13:02

список мфо выдающих займы онлайн <a href=https://mfo-all.ru/>МФО</a>

диана шурыгина гола <a href…

Jamesbrata (doğrulanmamış) Cu, 10/01/2025 - 13:31

диана шурыгина гола <a href=https://shuriginadiana.ru/>шурыгина видео</a>

Строительный портал <a href…

JosephFum (doğrulanmamış) Cu, 10/01/2025 - 22:42

Строительный портал <a href=https://bastet.com.ua/>https://bastet.com.ua</a> ваш путеводитель в мире стройки! Подборка лучших материалов, контакты мастеров, проекты и лайфхаки. Создавайте уют и красоту с нашим сервисом!

Нужны деньги срочно <a href…

DavidMoogy (doğrulanmamış) Ct, 11/01/2025 - 02:59

Нужны деньги срочно <a href=https://bystrodengi.com/>быстро деньги оформить займ на карту</a> – ваш быстрый выход! Подайте заявку из любого места, получите деньги в течение нескольких минут. Удобно, прозрачно, без скрытых комиссий.

Biography of Argentine…

Johnnycok (doğrulanmamış) Ct, 11/01/2025 - 13:43

Biography of Argentine footballer Paulo Dybala <a href=https://paulo-dybala-bd.com/>https://paulo-dybala-bd.com</a> personal life, tattoos on the body, wedding with his wife Oriana Sabatini.

Your one-stop resource <a…

Abrahamprism (doğrulanmamış) Ct, 11/01/2025 - 21:43

Your one-stop resource <a href=https://dota-2-esports.com/>https://dota-2-esports.com</a> for the latest news reviews, and interviews from the world of professional Dota 2. Stay on top of all the major events and trends in esports!