Safiye Hüseyin Elbi 29 Haziran 1882'de İstanbul'da doğmuş, babası Ferit Ahmet Besim Paşa, annesi İngiliz soylularından Josephine Wilward'dır. (Müslüman olduktan sonra Firdevs adını almıştır.)
Elbi'nin meslek aşkı Nightingale hayranlığı ile başlamıştır. 1954'te bir gazeteci ile yaptığı röportajda şöyle ifade eder:
“Büyükbabam Miralay Şükrü Bey, Kırım Harbi sırasında Florence Nightingale’i Kırım’a götüren geminin süvarisiydi. Çocukluğum hep Florence Nightingale’in hikayeleri, efsaneleri ve hayatını dinleyerek geçti. Evimizde bu insanın resmi asılıydı. Bu resmi seyrederken içimde hep böyle bir kadın olmak arzusunu duyardım. Balkan Harbi’nde memlekette hastabakıcı yoktu. İngiltere buraya sağlık ekibi göndermiş, heyet şimdiki Arkeoloji Müzesi olan yere yerleşmişti. Ebüzziya Tevfik Bey, babamın çok iyi arkadaşıydı. Babama İngilizce bilen hastabakıcı aradıklarını söylüyordu. Bunu duyunca kardeşim ve ben müracaat ettik. Babam da kocam da hiç itiraz etmediler, üstelik bizi teşvik ettiler. Ben artık evimi, çocuklarımı unuttum, hastalara daldım…”
Elbi, böylelikle hemşireliğe ilk adımını atar. Özellikle savaş yaralılarının tedavisine ayrılan bu hastanede Elbi, petrol lambalarıyla, fenerleriyle gece geç saatlere kadar aylarca dinlenmeden yorucu tempoda çalıştığını dile getirmiştir. Elbi, geçici hastanelerin kapatılmasının ardından pratik hemşirelik bilgisini geliştirmek için anatomi kitapları okumaya başlar. Daha sonra aile dostları olan Besim Ömer Paşa’nın (Akalın) 1913-1914 yıllarında Üniversite konferans salonunda düzenlediği hemşirelik kurslarına devam eder.
Safiye Elbi Çanakkale’de bulunan askerlerimizin haline dayanamayarak aldığı sorumluluk bilinciyle Çanakkale’ye gitmek için önce ailesiyle, sonra da Besim Ömer Paşa ile görüşür. Görüşmede vaziyetin önemini şu mukaddes sözlerle ifade eder:
“Ömer Paşam, hakkımdaki düşünceleriniz için teşekkür ederim. Ancak ben kararlıyım. Ne pahasına olursa olsun Çanakkale’ye gideceğim. Bakın, gönüllüler hatta lise öğrencileri bir bir Çanakkale’ye gitmek için sırada beklerken, ben kalamam. Ben resmi vazifeden çok bir gönüllü olarak gitmek düşüncesindeyim. Tehlike ne denli büyük olursa olsun. Artık kendi canımızı, hayatımızı düşünmek zamanı değildir. Siz de iyi biliniz ki, korkum yoktur. Bunca yaralıyı alıp getirmek gibi büyük bir vazifede yer almazsam asıl o zaman üzüleceğimi ifade etmek istedim. Ben gelincikler gibi, göz göz al güller gibi yarası olan nice yiğitlerimizin yarasını sarmak, merhem sürmek, gibi bir ulvi görevi yerine getirme mutluluğu içinde olacağım diye seviniyorum. Her iyileştirdiğim yara, her sardığım yara benim için küçük bir madalya olacaktır… Bu hizmete koşarken hiçbir ödül beklemediğimi açık ve kesin bir dille ifade etmek isterim.”
Ek Bilgi: Balkan Savaşları sırasında Gelibolu Hilâl-i Ahmer Hastanesi’nde 6, Çanakkale Hilâl-i Ahmer Hastanesi’nde 8, Gelibolu Seyyar Hilâl-i Ahmer Hastanesi’nde 7, Çanakkale ve Gelibolu’da görevli Cambridge Hilâl-i Ahmer Vapuru’nda 15, Çanakkale Hint Hilâl-i Ahmer Cemiyeti Hastanesi’nde 12 hastabakıcı görev yapıyordu. Birinci Dünya Savaşı’nda hastanelerde görev yapan hastabakıcı sayısı ve hastanelerin yazılı olduğu bir listede ise toplam 284 hastabakıcının çalıştığı belirtilmektedir. Aynı tarihlerde Almanya’da 67 bin 34’ü kadın, toplam 178 bin 53 hastabakıcı hizmet vermekteydi. Macaristan’da ise Balkan Savaşı ve I. Dünya Savaşı sırasında 12 bin gönüllü hastabakıcı yetiştirildiği kaynaklarda belirtilmektedir. Diğer Avrupa ülkelerinde de hemşire sayısı yeterli durumdaydı. Diğer ülkelerle kıyaslandığında ülkemizdeki bu sayı, savaş ortamında bir ülkenin ihtiyacını karşılamaktan oldukça uzak görünmekte, yaşanan hemşire ve hasta bakımı sıkıntısını göstermektedir.
Çanakkale Savaşları’nı Safiye Hüseyin şöyle anlatmıştı:
“Evet savaşa da iştirak ettim Çanakkale’de uzun müddet kaldım. Çanakkale’de savaş başladığında Alman Salibiahmer (Alman Kızılhaçı) ile bizim Hilal-i Ahmer Cemiyeti birleşmiş, Reşit Paşa vapurunu hastane gemisi yapmıştık. Ben bu geminin hasta bakıcısı olmuştum. Reşit Paşa Çanakkale’ye gidecek, orada yaralıları tedavi edecek, yarası ağır olanları alıp İstanbul’a getirecekti.….Vaziyet tehlikeli dediler… Ne vapuru olursa olsun… İster hastane vapuru ister Kızılay ister Salibiahmer, İngilizler esir tutuyorlar. Ben aldırış etmedim. Zaten umumi harp başladığı zaman ben hastabakıcılık için gönüllü yazılmıştım. Gönüllü olarak gidiyordum… Peşinen şunu söyleyeyim ki hayatımda hiçbir zaman ölümden korkmuş değilim. Reşit Paşa’ya bindik. Çanakkale’ye geldik, Akbaş Mevkii’nde demirledik. Hastaları, yaralıları toplamaya başladık. Ne yaralılar, ne yaralılar. Şu parmakları görüyor musunuz? Ben bu parmaklarımla kaç delikanlının gözlerini bir daha açılmamak üzere kapattım. Kaç delikanlının…”
“Yaralıları aldık, dönüyorduk… Birdenbire tepemizde bir uçak belirdi, güverteye çıktık. Süvari müthiş bir haber verdi:- İngiliz uçağı… Mamafih zerre kadar korkmuyorduk. Reşit Paşa gemisinin bir tarafında kızıl bir ay, bir tarafına da kızıl bir salip (haç) vardı. Belli ki hastane vapuru… İçimizden “dünyada bize ateş edemezler” diyorduk. Uçaktan kırmızı bir ışık yükseldi, ve üstümüze dehşetli gürlemeler oldu… Yine bir gün yaralıları aldık dönüyorduk. Etrafımızda müthiş gürlemeler oldu dehşetli gülle yağmurunun altında kaldık. Reşit Paşa’nın sağına soluna gülleler yağıyordu, o zaman anladık ki bize ateş ediyorlar. Attıkları gülle bize o derece yakın düşüyordu ki tasavvur edemezsiniz. Yaralı gaziler vapurlara taşınırken… Fakat bütün bu tehlikelere rağmen korkmak için vaktimiz olmadı. Çünkü hastalar bizi bekliyorlardı. Ameliyat edecek, yaraları sarılacak yüzlerce hasta vardı. Bunlardan biz kendimiz için korkacak vakit bulamıyorduk. Bundan sonra düşman adet edinmişti. Ne zaman Reşit Paşa vapurunu görseler tepemize İngiliz işaretli bir tayyare dikiliyor, düşman topçusuna bizim bulunduğumuz yeri işaret ediyor. Bundan sonra o dehşetli gülle yağmuru başlıyordu. Her defasında ölüm tehlikesi geçiriyorduk. Hele bir keresinde müthiş bir bombardımana tutulmuştuk. İstanbul’a “Reşit Paşa vapuru battı” diye haberler gitmiş. İstanbul’a döndük ki, herkes vapur batmış zannediyordu. Akrabam matem içinde, İstanbul’a adeta ahretten döner gibi döndüm. Hayatımda işte böyle bir ahretten döner gibi döndüm. Hayatımda işte böyle bir ahretten dönüş faslı vardır.”
Bekir Çavuş: Kumandanım emrinizi yapamadım!
”Reşit Paşa vapuruna bir gün Bekir Çavuş isminde bir ağır yaralı getirdik. Onun cephenin ön saflarında bulmuştuk. Bir ayağı kangren olmuştu. Hemen Reşit Paşa vapurunda ameliyat masasına yatırdık. Ayağını kestik. Bir tek ayağı ile kalmıştı ama vaziyeti çok tehlikeli idi. Kangren çok ilerlemişti. Aynı zamanda pek fazla kan kaybetmişti. Adeta ölmesini bekliyorduk. O gece sabaha karşı kamaramın kapısı hızlı hızlı vuruldu. Kalktım dışarıda bir ses: Çanakkale Menzil Hastanesi’ndeki Türk yarılaları…— Başhemşire… Başhemşire… diye bağırıyordu….Hemen giyinip fırladım, genç bir Alman hastabakıcısı:— Hani ayağını kestiğimiz yaralı yok mu?— Bekir Çavuş mu?— Evet.— Ne oldu peki?— Kendisine bir hal geldi hemşire, tek bacağıyla ayağa kalktı. Odanın içinde dolaşmak istiyor. Hemen koştum. Bekir Çavuş yaralarından kanlar aka aka ayağa kalkmıştı. Yanına koştum. Bileğinden tuttum, müthiş ateşi vardı.— Aman Bekir Çavuş dedim, Ne yapıyorsun? Bu hal ile ayağa kalkılır mı? Bekir Çavuş kendini kaybetmiş bir halde idi.— Aman dedi, Ne diyorsun? Emir geldi, emri yerine getirmek lazım.. Tabii kalkacağım. Ve sabaha karşı Bekir Çavuş kollarımız arasında dünyaya gözlerini büsbütün kapadı. Bu adamcağız son dakikasına kadar kumandanın emrini, kendisine verilen vatan vazifesini yapmaktan başka bir şey düşünmüyordu. Son dakikasında bile ne annesini ne sevdiğini düşünüyordu. Kansız beyaz dudaklarından çıkan en son cümle:— Emri yapamadım, oldu. Fakat ben ona kani idim ki Bekir Çavuş vazifesini son derece yapmıştı.”
Safiye Hüseyin Elbi, savaş sonrasında iyi seviyede yabancı dil bilgisi sayesinde meslek gelişimi için birçok yayını Türkçeye kazandırmıştır. Kendisi Mesleki Nitelik Kodlarını o zamanlar belirlemiş ve bu özellikleri barındıran bir lider olmuştur. İlk hemşirelik okulu olan ‘Kızılay Hemşirelik Okulu’nun da kurucuları arasında yer alan Elbi, ayrıca Yeşilay Cemiyeti’nin ilk üyesi ve Türk Kadınlar Derneği’nin kurucularındandır. 1921’den beri her yıl verilen Florance Nigthingale Madalyası’nı kazanan ilk ve tek Türk kadın olan Safiye Hüseyin Elbi, yurt dışından da hizmetleri için çeşitli madalyalar aldı. 23 Ağustos1933 yılında kurulan, şu anki adıyla Türk Hemşireler Derneği olan Türk Hasta Bakıcılar Cemiyeti’nin de kurucu üyeleri arasında yer almıştır.
Ömrünü hemşirelik mesleğini geliştirmeye adayan Elbi, tedavi gördüğü Gureba Hastenesi’nde 8 Temmuz 1964’de vefat etmiştir ve Zincirlikuyu Mezarlığına defnedilmiştir.
Kaynak
A. Yurttakal – Çanakkale Savaşlarında Safiye Hüseyin 28 Ocak 2007
Ş. Yılmaz Gönen-N. Y. Yalım -Lokman Hekim Dergisi 2016(2)-Hemşirelik Tarihinde Bir Öncü Safiye Hüseyin Elbi
Fatma Utkan-Hemşire
Yorumlar
buy spironolactone 25mg…
buy spironolactone 25mg pills <a href="https://galdacton.com/">spironolactone buy online</a> order diflucan 100mg online cheap
aldactone 25mg brand <a href…
aldactone 25mg brand <a href="https://gvaltreks.com/">valtrex 500mg price</a> order fluconazole 100mg generic
cheap spironolactone 25mg <a…
cheap spironolactone 25mg <a href="https://gpdifluca.com/">purchase fluconazole pills</a> order fluconazole generic
aldactone 100mg generic <a…
aldactone 100mg generic <a href="https://gpropecis.com/">propecia 5mg pill</a> diflucan order online
spironolactone canada <a…
spironolactone canada <a href="https://gpdifluca.com/">diflucan buy online</a> brand fluconazole 200mg
brand ampicillin 500mg <a…
brand ampicillin 500mg <a href="https://gbactri.com/">sulfamethoxazole without prescription</a> erythromycin 250mg over the counter
brand acillin <a href="https…
brand acillin <a href="https://gpcephalexin.com/">oral cephalexin 250mg</a> buy erythromycin generic
buy generic ampicillin 500mg…
buy generic ampicillin 500mg <a href="https://gperythromycin.com/">generic erythromycin</a> erythromycin ca
buy ampicillin 250mg generic…
buy ampicillin 250mg generic <a href="https://gampicil.com/">oral acillin</a> erythromycin drug
ampicillin 500mg oral <a…
ampicillin 500mg oral <a href="https://gampicil.com/">ampicillin medication</a> erythromycin 500mg pills
order ampicillin 250mg sale …
order ampicillin 250mg sale <a href="https://gpcephalexin.com/">cephalexin online order</a> buy generic erythromycin 250mg
buy acillin without…
buy acillin without prescription <a href="https://gampicil.com/">buy generic ampicillin</a> erythromycin 250mg pills
ampicillin 250mg us <a href=…
ampicillin 250mg us <a href="https://gbactri.com/">buy bactrim generic</a> buy erythromycin 250mg without prescription
ampicillin buy online <a…
ampicillin buy online <a href="https://gampicil.com/">ampicillin buy online</a> oral erythromycin 250mg
ampicillin 250mg without…
ampicillin 250mg without prescription <a href="https://gpcephalexin.com/">buy cephalexin pills</a> buy erythromycin 500mg online
ampicillin 250mg without…
ampicillin 250mg without prescription <a href="https://gampicil.com/">ampicillin order online</a> purchase erythromycin pill
brand acillin <a href="https…
brand acillin <a href="https://gpcephalexin.com/">cephalexin price</a> erythromycin 500mg for sale
I simply wished to thank you…
I simply wished to thank you very much yet again. I'm not certain the things that I might have undertaken in the absence of those ways shown by you relating to such question. It actually was a very frustrating crisis for me, but being able to see a new well-written tactic you processed that forced me to cry for happiness. I am just happier for the guidance and thus hope that you find out what a great job you have been carrying out instructing most people through the use of your web site. I'm certain you have never come across any of us.
ampicillin 250mg generic <a…
ampicillin 250mg generic <a href="https://gampicil.com/">purchase ampicillin sale</a> erythromycin 500mg pill
order ampicillin pill <a…
order ampicillin pill <a href="https://gpcephalexin.com/">generic cephalexin 250mg</a> erythromycin order
order ampicillin 250mg…
order ampicillin 250mg generic <a href="https://gbactri.com/">bactrim cheap</a> purchase erythromycin sale
buy ampicillin 250mg pills …
buy ampicillin 250mg pills <a href="https://gperythromycin.com/">erythromycin 500mg brand</a> erythromycin medication
order ampicillin pill <a…
order ampicillin pill <a href="https://gampicil.com/">ampicillin 250mg ca</a> erythromycin pills
ampicillin 250mg pill <a…
ampicillin 250mg pill <a href="https://gperythromycin.com/">order erythromycin generic</a> erythromycin brand
buy ampicillin 500mg generic…
buy ampicillin 500mg generic <a href="https://gbactri.com/">buy sulfamethoxazole without prescription</a> buy erythromycin pills
ampicillin order <a href=…
ampicillin order <a href="https://gperythromycin.com/">buy erythromycin 250mg</a> order erythromycin 500mg generic
ampicillin 500mg us <a href=…
ampicillin 500mg us <a href="https://gperythromycin.com/">erythromycin 250mg sale</a> buy erythromycin 500mg without prescription
ampicillin us <a href="https…
ampicillin us <a href="https://gbactri.com/">purchase bactrim sale</a> erythromycin pills
order ampicillin 500mg…
order ampicillin 500mg without prescription <a href="https://gampicil.com/">order ampicillin pills</a> buy erythromycin 500mg without prescription
order ampicillin 500mg…
order ampicillin 500mg generic <a href="https://gperythromycin.com/">erythromycin pills</a> erythromycin 500mg pills
buy ampicillin pills <a href…
buy ampicillin pills <a href="https://gampicil.com/">order ampicillin 250mg generic</a> order erythromycin without prescription
ampicillin 250mg tablet <a…
ampicillin 250mg tablet <a href="https://gampicil.com/">buy acillin online cheap</a> cheap erythromycin 500mg
buy ampicillin 250mg generic…
buy ampicillin 250mg generic <a href="https://gpcephalexin.com/">cephalexin 250mg tablet</a> erythromycin 250mg canada
ampicillin 500mg us <a href=…
ampicillin 500mg us <a href="https://gperythromycin.com/">order erythromycin for sale</a> order erythromycin without prescription
ampicillin online buy <a…
ampicillin online buy <a href="https://gpcephalexin.com/">buy generic cephalexin 125mg</a> purchase erythromycin pill
ampicillin uk <a href="https…
ampicillin uk <a href="https://gampicil.com/">brand ampicillin</a> erythromycin 250mg cost
order ampicillin online…
order ampicillin online cheap <a href="https://gbactri.com/">bactrim 960mg cost</a> erythromycin 250mg pill
brand ampicillin 500mg <a…
brand ampicillin 500mg <a href="https://gpcephalexin.com/">cephalexin 125mg ca</a> brand erythromycin
ampicillin 500mg pill <a…
ampicillin 500mg pill <a href="https://gpcephalexin.com/">cephalexin over the counter</a> erythromycin online order
ampicillin 250mg tablet <a…
ampicillin 250mg tablet <a href="https://gbactri.com/">bactrim brand</a> buy erythromycin 500mg pills
buy acillin pill <a href=…
buy acillin pill <a href="https://gampicil.com/">buy ampicillin 250mg</a> order erythromycin 250mg pill
acillin usa <a href="https:/…
acillin usa <a href="https://gbactri.com/">bactrim 960mg cost</a> order erythromycin generic
ampicillin 250mg usa <a href…
ampicillin 250mg usa <a href="https://gpcephalexin.com/">order cephalexin 125mg online cheap</a> erythromycin 500mg tablet
I and my buddies happened to…
I and my buddies happened to be checking the good thoughts from your site and then I got a terrible suspicion I never expressed respect to the blog owner for those strategies. All the boys became as a result happy to learn all of them and have truly been taking advantage of those things. Thank you for genuinely considerably accommodating and then for obtaining certain impressive useful guides millions of individuals are really eager to be aware of. My very own honest apologies for not saying thanks to you sooner.
purchase ampicillin online…
purchase ampicillin online cheap <a href="https://gampicil.com/">buy ampicillin 500mg online cheap</a> brand erythromycin 250mg
ampicillin tablet <a href=…
ampicillin tablet <a href="https://gampicil.com/">ampicillin 250mg canada</a> erythromycin 500mg sale
buy acillin online cheap <a…
buy acillin online cheap <a href="https://gperythromycin.com/">erythromycin 500mg ca</a> erythromycin buy online
buy ampicillin 250mg <a href…
buy ampicillin 250mg <a href="https://gbactri.com/">trimethoprim over the counter</a> erythromycin usa
buy acillin for sale <a href…
buy acillin for sale <a href="https://gampicil.com/">order generic ampicillin</a> erythromycin 500mg sale
ampicillin price <a href=…
ampicillin price <a href="https://gpcephalexin.com/">cephalexin 125mg without prescription</a> order erythromycin pills
Yeni yorum ekle