Bir asır geçmiş çoktan
Bandırma Vapuru ile Samsun’a
Atatürk ilk adımı atalı.
O gün Atatürk Anadolu’da
Kurtuluş’un ve kuruluşun
meşalesini yakmıştır.
Bir grup vatansever ve
Türk halkına olan inancıyla.
O inanç ve şiar tektir:
“Ya İstiklal, ya ölüm!”
İşe kongrelerle başlar:
Milli egemenliğin ilk dönemleridir.
Halkla beraber.
İkinci durak Amasya’dır.
Coşkuyla karşılanır.
Mustafa Kemal Paşa 1919 yılında Samsun’a ayak basar.
Sonra Bafra’ya, sonrası 12-26 Haziran 1919’da Amasya’ya ilk ziyaret.
Daha sonra dört ziyaret daha.
İlk karşılayanların önderi
Amasya Müftüsü Hacı Hafız Tevfik Efendi.
Şekil 1-Müftü Hacı Hafız Tevfik
İlk ziyaret sırasında Milli Mücadele’nin
manevi mimarlarından Hafız Tevfik Efendi
Mustafa Kemal’e gönderdiği cevap telgrafında:
“Amasya Halkı;
Müdafaa-i vatan,
muhafaza-i din ve devlet
yolunda mücadele edenleri
bağrına basmakla müfterih olacaktır” diyerek,
Mustafa Kemal Paşa’nın Amasya’da yanında yer almış ve
Amasyalıların bir amaç etrafında toplanmasını sağlamıştır.
MUSTAFA KEMAL PAŞA AMASYA’DA
Mustafa Kemal Paşa
Amasya’nın girişinde Gulüs/Culüs tepesinde,
kalabalık bir topluluk tarafından karşılanır.
Karşılama sırasında Amasya Müftüsü Hacı Hafız Tevfik Efendi
Mustafa Kemal’e “Paşam! Bütün Amasya emrinizdedir.
Gazanız mübarek olsun!” hitaben karşılamıştır.
Daha sonra akşam yemeği için
o dönemki Belediye Reisi Topcuzade Mustafa Bey
davette ev sahibidir.
Hükümet Konağı’ndaki yemek sonrasında
Mustafa Kemal Paşa “Aziz Amasyalılar!
Padişah ve hükümet,
İtilaf Devletleri’nin elinde esir bir vaziyettedir.
Memleket elden gitmek üzeredir.
Bu kötü vaziyete çare bulmak için
sizlerle işbirliği yapmaya geldim.
Hep beraber aziz vatanımız ve
istiklalimizi kurtarmak için
bütün gayretimizle çalışacağız.”
SARAYDÜZÜ KIŞLA BİNASI:
MİLLİ MÜCADELE MÜZESİ
Mustafa Kemal Paşa’nın ikinci durağı: Amasya.
Yer: Saraydüzü Kışla Binası.
Bugün Milli Mücadele Müzesi’dir.
Milli Mücadele Müzesi iki katlı bir
bina.
Yeşilırmak kıyısında eski belediye
binası yakınında.
Hemen girişinde yapılandıran
Mustafa Kemal Paşa anıtı yazıtı,
Amasya Tamimi’nin önemli
maddelerinden biridir.
“Milletin istikbalini yine milletin
azim ve kararı kurtaracaktır”
AMASYA’NIN VATAN FEDAİLERİ
Mustafa Kemal Paşa
Amasya’da örgütlü bir hareket için
Müdafa-i Hukuk Cemiyeti’nin kurulmasını tavsiye eder.
Bu arada Sultan Beyazıt Camii vaizi
Abdürrahim Kamil Efendi
“Bu paşa bildiğimiz paşalardan değil,
bu paşa başka paşa” demiştir.
Akşam istirahat için şimdi yerinde olmayan
Saraydüzü Kışlası’na geçilir.
Burada akşam sohbetleri sonrası
Abdurrahim Kamil Efendi
ertesi günkü Cuma vaazını hazırlamak için müsaade ister.
Mustafa Kemal Paşa Mustafa Kamil Efendi’ye
“Bu işte muvaffak olmak da var
olamamak da var.
İnşallah olacağız.
Eğer olamazsak bizi asarlar,
kelle gider.
Ne dersin?” diye sorar.
Sorusuna karşılık olarak
“Oğul,
sen ki genç yaşta başını vatan ve
millet uğruna feda etmişsin;
benim bu ihtiyar kelleyi de koy,
senin uğruna feda olsun” cevabını almıştır.
SULTAN BEYAZIT CAMİİ’NDE
ABDÜRRAHİM KAMİL EFENDİ’NİN VAAZI
“Yegane halas,
halkımızın doğrudan doğruya
hakimiyeti ele alması ve iradesini kullanmasıdır.”
AMASYA MÜDAFAA-İ HUKUK CEMİYETİ
Amasyalılar 14 Haziran 1919 Cumartesi günü
Müftü Hacı Hafız Tevfik Efendi reisliğinde
“Amasya Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’ni kurdular.
AMASYA TAMİMİ
20. Kolordu Komutanı Ali Fuat Paşa ve
Rauf Bey 19 Haziran 1919’da Amasya’ya davet edilir.
21 Haziran gecesi Amasya Tamimi mütala edilir.
22 Haziran 1919 tarihinde
Amasya Tamimi yayınlanır ve
ilgililere telgraflarla gönderilir.
Özetle tamimde:
1.Vatanın bütünlüğü ve milletin bağımsızlığı tehlikededir.
2.Milletin bağımsızlığını, yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.
Bu kararlar Milli Mücadele’ye
bir başlangıç ve davettir.
Güftesi Harun Yörgüç’e ve
bestesi Burhan Özbakır’a ait Amasya Tamimi Marşı
“Ulusal Kurtuluş’un ilk yazılı belgesi
Yazıldı Amasya’da, bir haziran gecesi.
Yaşlısı kocasıyla, hacısı hocasıyla,
Görülmemiş coşkuyla, karşıladı cümlesi.
Paşam! Biz emrinizdeyiz,
bütünleşmiş kitleyiz.
Ve de hep izindeyiz,
Yaşanmadı böylesi.
Hoca Kamil Efendi hutbede:
Vatan! Dedi.
Bütün cami inledi, kurtuluştu ötesi.
Hemşehrim samimidir, vatanın hamidir
Amasya Tamimi’dir özgürlüğün belgesi.
On iki Haziran’da,
Zaman durdu o anda.
Şimşek çaktı vatanda,
İşte Milletin sesi”
AMASYA TAMİMİ ANITI
Şehir meydanındaki Amasya Tamimi Anıtı.
Heykeltraş Prof Dr Tankut Öktem eseri.
Anıtta Mustafa Kemal Paşa’nın
halkla kaynaşması ve
o dönemde Milli Mücadele’nin
fedailerini de yansıtan özellikler…
Özellikle heykel kaidesinin ön yüzünde
iki din insanı temsil edilmektedir.
Bunlar; Vaiz Abdürrahim Kamil Efendi ve
Müftü Hacı Hafız Tevfik Efendi’dir.
Ve böylece Mustafa Kemal Paşa’nın
Milli Mücadele’nin başlangıcındaki yolu.
Samsun’da ilk adım,
Amasya’da, Erzurum’da
ve
Sivas’ta kongrelerle sürmüştür.
Ta kurtuluş ve
kuruluşa kadar.
Bugün üzerinde yaşadığımız vatan;
Türkiye,
Atatürk ve
bütün vatan fedailerinin eseri olarak
ilelebet var olacaktır.
Yaşa Mustafa Kemal Paşa!
KAYNAKLAR
1) Burhan ÖZBAKIR - Sadettin Tahir SÜNBÜL: AMASYA TÜRKÜLERİ . AMASYA Bel. Kültür Yayınları. Sayfa 11; 2007, İSTANBUL