Sosyal organizasyonlarda devlet, sınırları içindeki vatandaşlarının sağlıkları ile her türlü tedbiri almakla sorumludur. Sağlık hizmetlerinin en etkin bir şekilde sunulduğu yer hastaneler olmasından dolayı, burada sunulan sağlık hizmetlerinin her türlü denetim ve kontrolü devlete aittir. Bu kapsamda Devlet; sağlık hizmetini ilgili uluslararası sağlık kurallarını göz önünde tutarak kanunları çıkarıp uygulamaktadır. Sağlık hizmetleri kamusal bir nitelik taşımaktadır. Kamusal kurumda verilen hizmetin örgütsel ve etik kurallara uygun olması gerekmektedir. Bunun için örgütsel güvenin yüksek olması kurumdan beklenen davranıştır. Örgütsel güvenin yüksek olması; örgütsel bağlılık, örgütsel vatandaşlık ve iş tatmininin artması, etkili iletişimin sağlanması, performansın artması, işten ayrılmaların azalması, gelişmiş bir kalite yönetimi, bilgi paylaşımının artması ve işbirliğinin gelişmesi ile yakından ilgilidir. Bu denli olumlu sonuçları sağlayan güven ortamının sağlanması, örgütlerin rekabet avantajı sağlaması açısından da önem taşımaktadır. Uluslararası yapılan bilimsel çalışmalarda örgütsel güçlendirme ve güvenin; iş tasarımı, kontrol mekanizmaları, iletişimin kapsamı ve etkililiği, diğer birimlerle olan ilişkiler, yenilik düzeyi, iş tatmini, bağlılık, örgütsel vatandaşlık davranışı, amaç paylaşımı ve kriz yönetimi üzerinde anlamlı bir etkisi olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Etik iklim ise örgütteki etik dışı davranışların kamusal yetkilerle düzeltilerek hizmetin sağlam temeller üzerine atılmasıdır. Uygunsuz davranışların yaygın olduğu ortamlarda, yöneticilerin etik iklimi değiştirerek, çalışanların davranışlarını etkileyebilecekleri düşünülmektedir.
Etik, bireylerin ve grupların belirli durumlar karşısında nasıl davranmaları gerektiğini belirlemek amacıyla sistemli bir şekilde yapılan sorgulamadır. Etik iklim ise; ahlaki kaygıların nasıl ele alınması gerektiğine dair ortak varsayımların yanı sıra, doğru ve yanlışların ortak algıları ile karakterize edilen sosyal sistemin ahlaki atmosferi olarak tanımlanmaktadır. Etik ilkeler ve davranışlardan oluşan etik iklim, bir örgütte bulunan çalışanlardan beklenen davranışları gösterir. Bu davranışların çalışanlar tarafından uygulanma sıklığı etik iklimin ne derece kabul edildiğini ifade eder. Örgüt içinde oluşan çatışmaları azaltan etik iklim, ahlaki standartlara sahip davranışları destekleyen, etik değerlere önem ve öncelik veren bir örgüt kültürünün parçasıdır. Sağlık hizmetlerinde yaşanan değerler dizisi dönüşümünün sonuç olarak hastalık yapıları ve tedavi şekilleri değişmektedir. Bu örgütlerin varlığını devam ettirmesi, toplumun bakım ve tedavi ihtiyaçlarına yönelik kaliteli ve uygun maliyetle etkin hizmet sunabilmesi, hasta ve iş gören güvenliğini temin edebilmesi, hizmet sunucuları ve hizmet alıcıların memnuniyet düzeylerini artırabilmesi için hızlı ve çağdaş değişimlerle uyumlu bir yapıda olması gerekir. Etik iklim çatısı altında örgütsel birlikteliği güçlü tutabilmek için kanun koyucular ve hastane yöneticileri verilen hizmet alanlarında profesyonel yetkinliğe sahip uzman kişileri kurumlara yönlendirilmeli ve bu kişileri kurumda tutabilmek için gerekli güven ortamını sağlamalıdırlar. Yöneticiler sağlık kurumlarında hizmetin devamlılığı için etik ve ahlaki problemleri belirleyebilmeli, bu problemlere yönelik gerekli önlemleri almalı ve gerekli olan etik iklim ortamını oluşturmalıdırlar. Sağlık sisteminde temel unsur insandır. Sağlık çalışanlarının iş arkadaşları ve hizmet sundukları kişilerle sürekli etkileşim içinde olmaları, çoğu zaman yoğun ortamlarda çalışmaları ve çoğu kez hızlı karar almak durumunda kalmaları, etik davranışları ve doğal olarak hizmet kalitesini etkileyebilmektedir. Bu sistemde etik iklim bozulmadan çalışanın güven içinde olması ve etkin hizmeti sürdürebilmesi için yöneticiler tarafından mevcut sorunlar ivedi şekilde çözüme kavuşturulmalıdır. Etik iklimde sağlık çalışanlarının temel problemi yöneticiler tarafından görünür olmamalarıdır. Bunun için yönetim kademesi liyakate dayalı ve hizmet alanını tanıyan profesyonel kişilerden oluşmalıdır.
Kemal Yılmaz
Hemşirelik Esasları Bilim Dalı Yüksek Lisans Öğrencisi
Acil Tıp Hemşiresi