Dünyamızda ülkelerin en büyük ve değerli varlığı toplumun sağlık düzeyinin yüksek olmasıdır. İnsanların dolayısıyla toplumların zenginliği sağlık düzeylerinin yüksek olmasına bağlıdır. Sağlıklı birey demek yaşam kalitesi yüksek toplum anlamına gelmektedir. Yaşam kalitesi yüksek olan toplumlarda ekonomik, siyasal ve eğitim olarak gelişmişlik ön plana çıkmaktadır. Günümüzde dünya Covid-19 salgını ile mücadele ederken gündeme gelen her tedbir ve salgın yönetimi ülkelerdeki politikanın gelişmişlik düzeyleri oranında eleştirilmektedir. Salgına verilen önem ve tedbirler ise toplumların sağlık algısı ile doğrudan ilişkili olduğu görülmektedir. Bugün Amerika, Avrupa, Rusya ve Çin gibi ülkeler salgınla mücadele politikaları ile sürekli medyada gündeme gelmektedir. Bu ülkelerin ortak özellikleri ekonomik ve eğitim düzeylerinin gelişmiş olmalarıdır. Kaliteli eğitim, yüksek gelir düzeyleri, sağlık bakımına ayrılan bütçelerin önemli ölçüde büyük olması bireye verilen bakım kalitesinin yükselmesine ve dolayısıyla toplumlarının sağlık refahına ulaşmasını sağlamaktadır. Burada birey ve tüm toplumun sağlığının geliştirilmesi, korunması ve hastalık halinde bakımın maksimum düzeyde verilmesini sağlayan vazgeçilmez meslek grubu hemşireliktir.
Hemşirelik bilimle beslenen ve toplumun ihtiyaçlarına göre sürekli kendini güncelleyen bir meslektir. Hemşirelikte alanında uzman kişilerin halkın kritik salgınlarda teşhis ve tedavilerde diğer tüm sağlık profesyonelleri ile doğru kararların alınmasına ve doğru tedbirlerle salgın yönetimi kararları alarak halkın doğru eğitimine destek sağlarlar. Hemşirelik tüm dünyada doğumdan ölüme kadar tüm süreçte insanların yanında olan bir meslek grubudur. Hemşirelerin görevlerini yapmadıkları ya da yapamadıkları durumlarda ülkelerin sağlık parametrelerinin düştüğü bilimsel çalışmalarla kanıtlanmıştır.
Hemşirelik mesleği ve imajı konusunda ülkemizde ve tüm dünyada kalıplaşmış bazı görüşler yer almaktadır. Bunlar; beyaz melek, kadın mesleği, doktor yardımcısı, doktorun sağ kolu gibi ifadelerle belirtilebilir. Geçmişe bakacak olursak ülkemizde Hayat Dergisinde 1950'li yılların sonlarında E. R. SQUIBB and Sons İlaç Firması, hemşirelik mesleğinin önemini anlatan ve kadınları hemşire olmaya çağıran ilanlar yayımlamıştır. İlanlarda hemşirenin koruyucu ve tedavi edici hizmetlerdeki rolünün önemine vurgu yapılırken, yazıların altında 'Hemşire doktorun sağ koludur' sloganı yer almaktadır. Sağ kol önemli olmakla birlikte sadece yardımcıdır. Ülkemizde hemşirelik alanındaki gelişmelere rağmen, son yıllarda yapılan araştırma sonuçlarına göre hemşirelik mesleğinin hala "doktorun yardımcısı", "doktorun sağ kolu" olarak algılanmaya devam ettiği görülmektedir. Toplumda ve hemşirelerin kendilerinde var olan bu kalıplaşmış görüşler, mesleği ve meslek üyelerini birçok açıdan olumsuz etkilemektedir. Bilimsel araştırmalara bakıldığında toplumun hemşirelik mesleğinin görev ve sorumluklarını, halk sağlığı açısından önemini tam olarak bilmediği görülmüştür. Hala hemşirelik mesleği toplum tarafından yardımcı meslek grubu olarak algılanmaktadır. Ülkemizde mevcut personel yetersizliği, bakım yükünün fazla olması, uzun çalışma vardiyaları, yetersiz maddi imkansızlıklar hemşirelerin var olan görev ve sorumluklarını yeterli düzeyde yerine getirebilmeleri için olanak sağlamamaktadır. Bu olanaksızlıklar içinde fedakârca görev yapan hemşireler hemşirelik mesleğinin imajında olumlu gelişmeler ve ilerlemeler sağlayamamaktadır. Dünyanın hiçbir ülkesinde bilimle yetişip dört yıllık lisans eğitimi alan bir meslek başka bir mesleğin yardımcısı pozisyonunda bulunmamaktadır.
NELER YAPILMALI?
- Öncelikle sağlık camiası içinde tüm sağlık profesyonellerinin eğitiminde meslekler arası eğitim programları müfredata eklenmelidir.
- Hemşirelik mesleğinin topluma tanıtılması noktasında sivil toplum örgütleri, dernekler ve sendikalar projeler geliştirmelidir.
- Tıp ve hemşirelik çalışanlarının ortak bilimsel çalışmalarına olanak sağlanmalı ve bakanlıkça destek paketleri sunulmalıdır.
- Hemşirelik mesleğinin medyada olan yansımaları konusunda RTÜK tarafından titizlik gösterilmeli ve kamu spotları yayına konulmalıdır.
Koronavirüs nedeniyle yaşamını yitiren 107 sağlık çalışanımızı rahmetle anıyorum.
Kemal YILMAZ
(kemaly03gmail.com)
Hemşirelik Esasları Bilim Dalı Yüksek Lisans Öğrencisi
Acil Tıp Hemşiresi